DÙNG SAI CẢ TIẾNG MẸ ĐẺ (Kỳ 3)
DÙNG SAI CẢ TIẾNG MẸ ĐẺ
(Kỳ 3)
Những từ bị dùng sai ấy, nếu người viết, nhất là các nhà báo chỉ cần để
ý, kỹ lưỡng một chút thôi là tránh được sai sót.
Khi viết về số nhiều một đối tượng gì đó, nhìn chung ngôn ngữ nước
ngoài thường biến thể phần đuôi của danh từ (tiếng Anh, tiếng Nga chẳng hạn)
nhưng tiếng Việt ta thì có hẳn danh từ chỉ số lượng đứng trước danh từ
được nhắc đến.
Cụ thể là "các" và "những".
Nhưng có rất nhiều phóng viên không phân biệt được sự khác nhau của 2
danh từ này, dùng búa xua, tùy tiện, lúc thì tràn lan "các", lúc
thì đầy "những", đọc rất khó chịu, hỏng cả tiếng Việt.
Nên nhớ: "Các" là từ dùng để chỉ số lượng nhiều
xác định được, ví dụ: Các nước trên thế giới, các học sinh
trong trường, các ủy viên trung ương; còn "những" để chỉ số
lượng không xác định, ví dụ: Những vì sao (nhạc sĩ Phạm Tuyên trong bài Những
ngôi sao ca đêm đã viết: Ơi, hỡi những vì sao, những người bạn
đường đêm nay, sau này có vài ca sĩ hát sai thành hỡi các), những
ngày thơ ấu, những kỷ niệm, những học sinh tiểu học (chỉ nói học sinh
tiểu học chung chung chứ không xác định bao nhiêu)...
Nhiều bạn dùng không chính xác 2 từ "đạt" và "đoạt".
Mới nghe thì có vẻ na ná nghĩa nhau, nhưng thực ra không phải. "Đạt"
là từ chỉ sự phấn đấu, đến được đích, được người và tổ chức nào đó
ghi nhận công lao của mình bằng danh hiệu gì đó. Ví dụ: Đạt lao động tiên tiến,
đạt giải Lương Định Của, đạt danh hiệu chi bộ trong sạch vững mạnh. Còn
"đoạt" thể hiện kết quả của sự tranh giành, chiếm lấy, giành lấy thứ
gì đó về cho mình, trong cuộc tranh đua quyết liệt với người khác, nhóm
khác, số đông khác. Ví dụ trong cuộc thi hoa hậu, các thí sinh phải
đua tranh từng tí về sắc đẹp, trí tuệ, tình cảm..., ai có giải thì gọi là đoạt
giải. Trong thể thao cũng thế, đoạt giải quả bóng vàng, chiếc giày vàng, kiện
tướng này nọ. Cơ quan A nào đó được thưởng huân chương do có nhiều đóng góp thì
gọi là đạt huân chương, nhưng khi thi đấu bóng bàn được vô địch thì gọi
là đoạt chức vô địch.
Trong khá nhiều tờ báo, tôi thấy có sự nhầm lẫn, nói toạc ra là sai,
khi dùng một số từ. Cụ thể:
Giành và
dành:
“Giành” là động từ để chỉ sự chiếm lấy, đoạt lấy cái gì đó,
ví dụ: Giành chính quyền, giành huy chương; còn “dành” là giữ lại, giữ cái gì
cho ai đó, ví dụ: Dành của hồi môn cho con gái. Không ít phóng viên đã không
phân biệt được 2 từ này, chẳng hạn viết: Dành 3 huy chương vàng.
Rời và dời:
“Rời” là động từ chỉ việc đi hoặc di chuyển khỏi chỗ nào đó,
ví dụ: Cháu bé rời thành phố về nông thôn nghỉ hè; còn “dời” là chuyển cái gì
đó từ chỗ này qua chỗ khác, ví dụ: Chiếu dời đô, dời nhà.
Hằng và
hàng:
“Hằng” là từ có gốc Hán Việt, chỉ sự lặp lại nhiều lần hoặc
theo chu kỳ, ví dụ: Hằng ngày, hằng năm, hằng đẳng thức đáng nhớ; “hàng” là từ chỉ số
nhiều, ví dụ: hàng chục năm, hàng trăm người. Cặp từ này nhiều người hay sai nhất,
chẳng hạn viết “hàng ngày” mà đúng ra phải là “hằng ngày”, cũng có khi lại viết
“hằng chục năm qua” trong khi phải là “hàng chục năm qua”..
.
Nguyễn Thông
Nhận xét
Đăng nhận xét