YÊU HÀN MẶC TỪ NHƯNG MỘNG CẦM lLẤY ĐẠI GIA LỪNG DANH
YÊU HÀN MẶC TỬ
NHƯNG MỘNG CẦM LẤY ĐẠI GIA LỪNG DANH
NHƯNG MỘNG CẦM LẤY ĐẠI GIA LỪNG DANH
Ông
Hồ Lộng Địch (1907 - 1973)
Xưa nay nhiều người biết đến bà
Mộng Cầm cùng mối tình thời con gái với thi sĩ Hàn Mặc Tử nhưng ít ai biết đến
người chồng của bà, ông Hồ Lộng Địch, một người tài năng, trí tuệ.
Ông Địch bằng tài năng và tình
yêu của mình đã tạo lập một gia đình hạnh phúc, sự nghiệp lừng lẫy, đóng góp
không nhỏ cho sự hình thành và phát triển của Phan Thiết (Bình Thuận).
Chàng
trai mồ côi thanh chuyên gia y khoa bậc nhất, người Pháp quý trọng
Hồ Lộng Địch sinh năm 1907 trong
một gia đình có đông anh chị em tại ngôi làng nhỏ nằm đoạn cuối sông Thạch Hãn
thuộc miền cát nóng Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
Cha là quan huyện, lại học hành
đỗ đạt cao nên từ nhỏ anh em ông Địch được cha giáo dục rất kỹ đức tính cần cù,
sự hiếu học và ý chí vượt khó vươn lên.
Từ lúc lên năm lên bảy, Địch đã
tỏ ra là một người thông minh sáng dạ. Cậu luôn được bọn trẻ con trong làng yêu
thích vì nghĩ ra nhiều trò chơi hấp dẫn.
Ông giáo làng đã khuyên ba cậu
nên cho cậu học hành đến nơi đến chốn để sau này giúp đời. Sau khi học xong tiểu
học ở Quảng Trị, Địch thi đậu vào trường Quốc học Huế.
Học được vài năm thì cha mất.
Nhà chẳng có của cải gì, mẹ thì già yếu nên anh em ông Địch đùm bọc nhau sống.
Các anh của ông phải vất vả lắm mới lo cho ông yên tâm học hành những ngày ở Huế.
Cũng như nhiều người dân vùng
quê nghèo miền Trung có khát vọng vươn lên thời đó, anh em ông Địch lớn lên hết
người này đến người kia dần rời quê hương lưu lạc khắp mọi miền đất nước.
Sau khi hoàn tất chương trình học
ở Trường Quốc học Huế, ông Địch quyết định một mình vào Sài Gòn lập nghiệp.
Tốt nghiệp tú tài và có vốn tiếng
Pháp lưu loát, ông Địch dễ dàng xin làm nhân viên phụ việc cho một bác sĩ người
Pháp tại bệnh viện Grall (hay còn gọi là bệnh viện Đồn Đất, nay là bệnh viện
Nhi đồng 2 TPHCM ).
Công việc này giúp ông tiếp cận
thế giới khoa học, làm quen với phòng thí nghiệm và am tường các hóa chất.
Vì quý mến chàng trai đất Việt
hiền lành, chịu khó, một nhân viên phòng thí nghiệm người Pháp đã hướng dẫn ông
những kiến thức cơ bản của quy trình thí nghiệm đến thực hành.
Là người thông minh, sáng dạ,
qua sự hướng dẫn của người bạn Pháp, rồi tự nghiên cứu sách vở, tài liệu, chỉ một
thời gian sau Hồ Lộng Địch đã là một nhân viên phòng thí nghiệm có chuyên môn
cao trong bệnh viện này.
Thời gian sau, với kiến thức và
khả năng chuyên môn sâu trong lĩnh vực thí nghiệm sinh hóa, cũng như được sự
khuyến khích của vị bác sĩ Pháp, ông Địch đăng ký dự thi rồi trúng tuyển vào ngạch
nhân viên phòng thí nghiệm vật thực Y viện Pasteur Sài Gòn, một chức danh khoa
học danh giá bậc nhất nhất thời đó. Phòng thí nghiệm này chỉ có duy nhất ông Địch
là người Việt Nam.
Năm 1932, người anh thứ hai, trước
đây thay cha lo cho anh em ông Địch ăn học, đang làm việc tại một bệnh viện tại
Phan Thiết chẳng may bị tai nạn, sức khỏe suy yếu.
Là người nặng tình nặng nghĩa,
thương anh đông con và các cháu còn quá nhỏ, mặc dù đang có công việc mà bao
người mơ ước, ông Địch vẫn quyết định xin nghỉ về Phan Thiết, sống cùng anh
trai, lo cho các cháu.
Viện Pasteur Sài Gòn động viên
ông ở lại làm việc, hứa tăng lương, cấp học bổng du học Pháp, nhưng ông thưa lại
rằng rất yêu nghề và hạnh phúc khi được làm việc tại Viện Pasteur nhưng vì gia
đình ông phải về Phan Thiết.
Chuyến xe lửa Sài Gòn - Phan Thiết
chiều cuối năm ấy đưa chàng thanh niên, cựu nhân viên Viện Pasteur Sài Gòn, xuống
ga Phan Thiết với hành trang chỉ có 1 chiếc va ly nhỏ đựng quần áo cùng ý chí
quyết tâm lập nghiệp tại xứ này.
Đại
gia lừng danh và chuyện tình với Mộng Cầm
Những ngày đầu tại Phan Thiết,
ông Địch không nề hà làm bất cứ việc gì để mưu sinh. Những năm ấy
đô thị Phan Thiết bắt đầu phát triển, chính quyền thuộc địa và người dân chú trọng
đến làm đường, xây nhà, lập phố.
Vốn là người thông minh, nhanh
nhạy hơn người, ông nhanh chóng nắm bắt cơ hội kinh doanh. Ông tự tìm
tòi, học nghề thầu khoán và chỉ một thời gian ngắn sau, tên tuổi Hồ Lộng
Địch đã nổi lên tại Phan Thiết như một thầu khoán có chuyên môn cao.
Không dừng lại, ông Địch mở xưởng
cưa, đóng đồ gỗ nội thất. Với vốn tiếng Pháp lưu loát, cũng như quen biết rộng
ông dễ dàng trúng thầu, cung cấp toàn bộ thiết bị nội thất cho khu
nhà nghỉ dưỡng 23 căn của Pháp ở biển Thương Chánh.
Thương vụ này mang lại uy
tín và lợi nhuận rất lớn cho ông. Giai đoạn từ 1930 đến 1945, Hồ Lộng Địch là
nhà thầu xây dựng và nhà sản xuất đồ nội thất lớn nhất tại Phan Thiết. Khu vực
đầu đường Trương Văn Ly cạnh trường tiểu học Đức Long ngày xưa là một trong những
xưởng mộc lớn của ông tại Phan Thiết. Sản phẩm nội thất của
ông không những bán tại Phan Thiết mà còn chuyển ra Nha Trang, Đà Nẵng
và vào Sài Gòn, Nam kỳ Lục tỉnh.
Năm
1942, ông Hồ Lộng Địch lập gia đình với bà Huỳnh Thị Nghệ ( tức bà Mộng Cầm),
sinh được 4 người con, 3 gái 1 trai.
Lại nói thêm về bà Mộng Cầm. Từ
lâu bà vốn quý trọng người đàn ông tài năng Hồ Lộng Địch. Vốn
là người chuộng thơ văn, hiểu biết rộng, bà tìm thấy ở Hồ Lộng Địch
một tâm hồn nhạy cảm, yêu thương con người, biết trân quý những giá trị của cuộc
sống.
Vì vậy khi ông ngỏ lời, bà
không tỏ ra băn khoăn, coi như đã tìm thấy một bờ vai vững chắc để nương
tựa.
Góp
công vào sự phát triển nước mắm Phan Thiết
Trong quá trình tìm hiểu tư liệu
cho loạt bài “Hàm hộ nước mắm Phan Thiết - Họ là ai?”, khi chúng tôi nêu thắc mắc
tại sao nước mắm Phan Thiết khi đưa ra thị trường đều là những sản phẩm có chất
lượng cao, hầu hết các gia đình hàm hộ đều cho biết theo quy định của chính quyền
thời đó nước mắm trước khi ra thị trường phải qua kiểm nghiệm, kiểm định
chất lượng.
Sản phẩm nào không có giấy kiểm
định sẽ bị phạt rất nặng và cấm kinh doanh luôn. Điều hết sức bất ngờ và thú vị
là phòng thí nghiệm, kiểm định chất lượng nước mắm đầu tiên , uy tín nhất tại
Phan Thiết thời đó là của ông Hồ Lộng Địch ở số 80A Trần Hưng Đạo (nay là 394
Trần Hưng Đạo).
Đây cũng là căn nhà mà gia đình
ông Địch sinh sống và ngày nay nhiều người thường hay gọi là nhà bà Mộng Cầm
hay quán Mộng Cầm.
Một mẫu phiếu kiểm nghiệm của phòng
thí nghiệm nước mắm Hồ Lộng Địch
Con gái thứ 2 của ông Địch và bà
Mộng Cầm - Hồ Thị Đức, đang ở căn nhà 394 Trần Hưng Đạo tự hào nói với chúng
tôi: "Ngày xưa mẹ tôi là người phụ cha làm xét nghiệp, kiểm định nước mắm.
Khi nhận thấy ngành sản xuất nước
mắm đang phát triển, cũng như chính quyền quy định là phải kiểm định trước khi
đưa ra thị trường, với uy tín của một cựu nhân viên Y viện Pasteur Sài
Gòn, ông Địch đã được tỉnh trưởng Bình Thuận thời đó cấp phép mở phòng kiểm định.
Đây là phòng kiểm định nước mắm
tư đầu tiên ở Bình Thuận. Kết quả kiểm nghiệm do phòng thí nghiệm nước mắm Hồ Lộng
Định cấp, luôn được tin tưởng.
Không những ở Bình Thuận, nhiều
cơ sở sản xuất nước mắm ở Đà Nẵng, Nam Ô, Quảng Ngãi và Phú Quốc đều gởi mẫu ra
Phan Thiết để cha tôi kiểm nghiệm và cấp giấy chứng nhận".
Về sau, tại Phan Thiết xuất hiện
thêm một số phòng thí nghiệm nước mắm khác, ông Địch được tín nhiệm bầu làm
giám đốc các phòng thí nghiệm tại Bình Thuận.
Ông Địch mất năm 1973, thọ 66 tuổi,
được an táng tại Phan Thiết, quê hương thứ hai của ông. Cuộc đời cùng những
đóng góp của ông cho, tuy ít được người thời nay biết đến, nhưng với nhiều bậc
cao niên, các hàm hộ nước mắm mà chúng tôi trong khi đi tìm tư liệu có dịp
tiếp xúc, thì ông là một người tài năng, trí tuệ của đất Phan Thiết
nửa cuối thế kỷ 20.
Lê Huân
Đây
là căn nhà mà gia đình ông Địch sinh sống và ngày nay nhiều người thường hay gọi
là nhà bà Mộng Cầm hay quán Mộng Cầm.
Nhận xét
Đăng nhận xét