AI ĐƯA BÙI GIÁNG VÀO NHÀ THƯƠNG ĐIÊN?
AI ĐƯA BÙI GIÁNG
VÀO NHÀ THƯƠNG ĐIÊN?
Có cuộn băng cassette ghi lời kể
của chính Bùi Giáng về nguyên do ông bị “áp tải” vào nhà thương điên Biên Hòa.
Những tài liệu này ghi nhận qua
các buổi gặp gỡ với đại diện của Bùi tộc Vĩnh Trinh tại TP.HCM - ông Bùi Dương
Thạch, hoặc những người từng sống gắn bó nhiều năm với Bùi Giáng như ông Nguyễn
Thanh Hoài tại số 482/35/5 Lê Quang Định, P.11, Q.Bình Thạnh, TP.HCM. Chính ở địa
chỉ đó, hiện vẫn còn lưu giữ các cuốn băng với nhiều chi tiết sống động do Bùi
Giáng kể ra, được Thanh Hoài ghi âm:
“Những năm cuối đời của bác
Giáng, nhất là từ 1990 trở đi, hai bác cháu thường ngồi nói những chuyện riêng
tư cho đỡ buồn trước hiên nhà, hoặc dưới tàng cây trong sân vào mỗi đêm khi gia
đình đã đi ngủ hết. Bác kể hết sức chi tiết về chuyện đời của bác, từ thời còn
nhỏ cho đến lúc lớn lên, rời miền Trung vào Sài Gòn sinh sống, làm thơ và giao
du với ai, cũng như việc sáng tác, in ấn như thế nào… Một bữa, tôi lấy máy
cassette để ghi âm lại lời nói của bác thì thấy bác có vẻ băn khoăn hỏi: “Mi
thâu làm cái chi?”. Tôi nói với bác thâu để có gì hay thì cháu nghe lại không
thôi nó quên! Bác nói rứa thì được, mi cứ thâu đi, tao nói cho nghe”. Và Bùi
Giáng nói về “sự cố” đã đẩy ông vào nhà thương Biên Hòa với nội dung như lời
Thanh Hoài tóm lược dưới đây.
“Vào những năm đầu tiên của thập
niên 1960, bác Giáng viết rất nhiều, gần như không có ngày nào dừng bút, bản thảo
dày lên chưa kịp in thì xảy ra vụ cháy nhà nơi bác đang ở trên đường Phan Thanh
Giản, nay là đường Điện Biên Phủ, khiến bao nhiêu bản thảo cháy rụi. Bác nói với
tôi là tao quá tiếc và đau đớn nhất là công trình biên soạn về truyện Kiều ròng
rã suốt 3 năm trời đã thành tro, làm tao buồn quá bỏ hết để rong chơi khắp lục
tỉnh, sông nước kênh rạch chỗ nào có dịp là tao tới.
Khi về, thì Tòa đại sứ Pháp và
Tòa đại sứ Đức ở Sài Gòn có mời tao đến hỏi thăm, họ nói nếu tao cần sách gì họ
sẽ mang tặng không đòi một đồng nào. Nhưng nhà cháy rồi, lấy sách của Pháp của
Đức về cũng không có chỗ để, nên tao cám ơn rồi từ chối, không nhận. Thế nhưng
hai tòa đại sứ kia không biết thế nào vẫn lại tìm cách gửi đến tao mấy thùng
sách quý của các tác giả nổi danh ở nước họ và trên thế giới. Tao đành phải nhận
nhưng không biết cất nơi nào nên tao mới đến gặp ông chủ (tạm giấu tên) của NXB
VT để vui vẻ tặng lại cho ông ta. Nhưng ông ta không nhận, vì ông nói người
Pháp người Đức tặng cho anh toàn sách quý, nếu anh không có chỗ cất vì nhà đã
cháy, thì tôi chỉ giữ giùm, khi nào anh cần đến nói là tôi giao lại cho anh.
Tao vui vẻ ra về.
Đến không lâu sau tao kẹt quá,
không có tiền đủ để ăn cơm bình dân và uống la-de con cọp chai loại lớn nên tao
đến gặp ông chủ NXB kia để nhận lại số sách đã gửi. Nhưng kỳ cục là khi tao đến
lấy, thì ông ta không giữ lời, nhất định không chịu trả. Tao nhắc lại là tại
sao khi tao tặng thì không nhận, nói giữ giùm, bây chừ đến lấy tại sao lại
không đưa? Ông ta cứ một mực tỉnh bơ, không trả. Tao nổi điên tao chửi một trận,
rồi tao về. Bước ra ngoài đường tao thấy chiếc xe hơi kiểu Nhật sang trọng của
ông chủ đó đang đậu trước nhà, luôn tiện tức quá tao lượm một cục đá xanh thiệt
to ném thẳng vào chiếc xe đó cho hả giận, ai dè nó bể cái kính xe, mà lúc đó
chiếc xe trị giá cả bạc triệu. Ông ta chạy ra thì sự đã rồi, vừa tiếc của, vừa
giận tao lắm, mới điện thoại cho thằng em ruột của tao (không nêu tên) lúc ấy
là sĩ quan của quân đội ông Thiệu đến mắng vốn và để chở tao về. Khi về đến
nhà, thằng em ruột của tao ngao ngán nhìn tao và có lẽ nhớ đến chiếc xe đắt giá
bị bể kiếng rồi sợ rằng tao ở trong nhà nó có thể cũng sẽ gây ra cảnh tương tự
như thế. Nói trắng ra là thằng em tao với đứa con gái út của nó chắc hẳn nghĩ rằng
tao điên nên đã cùng nói với tao là thôi để ngày mai tụi em chở anh về Vũng Tàu
vài hôm nghỉ mát cho khỏe người tĩnh trí anh à. Tao cứ tưởng thật nên sáng hôm
sau ngồi lên xe cho chúng chở đi về Vũng Tàu. Nào ngờ đến Biên Hòa tụi nó đã chở
thẳng tao vào nhà thương điên để gửi, tao có nói gì đi nữa thì bọn “cai ngục”
chung quanh cũng chẳng ai tin, mi thấy có đắng họng không?”. Về sau ông viết mấy
câu: “Gặp người tôi tưởng người điên - gặp tôi tôi tưởng tôi điên như người”… (Còn
nữa)
“Bùi Giáng chưa bao giờ điên.
Cũng như anh chẳng bao giờ giả điên. Càng chưa bao giờ Bùi Giáng bất mãn trước
bất cứ thời thế nào. Bởi lẽ dễ hiểu là Bùi Giáng chẳng sống theo thời thế, mà
chỉ biết sống từ cõi văn nghệ lúy túy càn khôn của anh. Thời kỳ của Bùi Giáng
bộc phát ra bên ngoài mà chúng ta gọi là điên, ấy là thời kỳ tĩnh tại và hưng
phấn cùng độ của người nghệ sĩ. Tất cả lẽ chân thiện mỹ của nghệ thuật thi ca
từ nhiều đời nhiều kiếp đều dồn về lúc đó… Bây giờ người thi sĩ này chỉ còn một
cách duy nhất để sáng tác nguồn cảm hứng kia là sống. Sống dạt dào - sống
nóng hổi tươi mới. Sống và sống là thi ca tràn đầy trong thiên nhiên, trong
tình cảm và giữa vạn loài. Ôi thời gian là thực chất mới mẻ đang dâng hiến,
dâng hiến bất tuyệt cho người, cho ta, cho cây cỏ, cho nắng mưa, cho rượu
chè, cho phở tái, cho tình yêu chan chứa giữa lòng nhau mà đau khổ càng rõ
nét, càng vút cao tính khoan hòa thánh thiện… Tính cách này đạo Thiền gọi là
phỉ lạc, Bùi Giáng gọi là Niết bàn của thi sĩ…”.
Trần Đới
(Thích Thông Bác) |
Bùi
Giáng qua ký họa của Chóe - Ảnh: Tư liệu
Nhận xét
Đăng nhận xét