CON ĐẦU ĐÀN “SUY TƯỞNG”

CON ĐẦU ĐÀN “SUY TƯỞNG”

Từ những gì mà bạn quan sát khi nuôi chó, bạn có thể nhận ra rằng: Nếu con chó thân thiện với bạn, nó nghĩ bạn là một con chó tử tế. Nếu con chó trung thành với bạn, nó nghĩ bạn là con chó đầu đàn.

1.

Tôi nuôi một đàn chó Phú Quốc, giờ đã lên tới 30 con. Chúng sống với tôi trong vườn, như những người thân yêu của một gia đình. Chúng mang đến cho tôi cảm giác an lành, cái cảm giác tôi chưa từng biết trước khi nuôi chó. Người ta bảo chó Phú Quốc là quốc khuyển, là loài chó không thua kém bất cứ loài chó quý nào trên thế giới, thậm chí còn nổi trội hơn. Nhưng tôi không tự hào về điều đó, tôi tự hào về chúng chỉ vì chúng là những đứa con thân yêu của tôi mà thôi. Đối với tôi, bất cứ con chó nào, dù là chó Phú Quốc hay giống chó khác, đều là những con chó kỳ diệu.

Sống với đám chó và nuôi dạy chúng, tôi ngày càng nhận ra sự thật này : Những con chó dạy cho tôi nhiều điều hơn là tôi dạy chúng. Tôi viết “Ký sự Người nuôi chó” đã đăng trên Báo Thanh Niên 35 kỳ, nhưng những gì có thể viết về chúng là gần như vô tận, vì mỗi ngày qua đi chúng đều mang đến cho tôi những điều mới mẻ. Hãy tin tôi đi, những con chó không bao giờ đem đến cho bạn sự nhàm chán.

Những con chó hàng ngày nghĩ gì chúng ta không biết được và đừng cố biết mất công. Đừng ngạo mạn cho rằng chỉ có con người mới tư duy. Chỉ đơn giản là tư duy của con người không thâu tóm được tư duy của con chó. Nhưng từ những gì mà bạn quan sát khi nuôi chó, bạn có thể nhận ra rằng : Nếu con chó thân thiện với bạn, nó nghĩ bạn là một con chó tử tế. Nếu con chó trung thành với bạn, nó nghĩ bạn là con chó đầu đàn.

Tôi tâm đắc với triết lý của Cesar Millan, người dạy chó lừng danh thế giới. Ông bảo, bạn không nên nghĩ mình là chủ của những con chó, mà trước hết phải trở thành bạn của nó và trở thành một con đầu đàn (leader of pack). Điều đó có nghĩa là, muốn nuôi chó, trước hết bạn phải trở thành một con chó trong mắt của nó và khi nào nó nghĩ bạn là một con chó đầu đàn thì việc nuôi chó của bạn mới thành công. Trên thế giới có những con chó nổi tiếng lấy không biết bao nhiêu là nước mắt của nhân loại. Người ta tôn vinh ca ngợi chúng, nhưng ít ai để ý rằng đằng sau những con chó kỳ diệu đó là những “con đầu đàn” không tiếng tăm, đó là những người nuôi chúng.

2.

Theo kinh nghiệm của tôi thì dạy chó khó hơn dạy người. Mỗi con người vốn là một cá nhân tự do tồn tại riêng biệt không ai giống ai. Thoạt kỳ thủy dạy người là dạy từng cá thể riêng biệt, không phải dạy cho một đám đông được tập hợp lại. Nhưng dần dần nhân loại tự nhào nặn mình theo những chuẩn mực của đám đông, mỗi người không tự sống với sự riêng tư của mình mà sống theo yêu cầu của đám đông, từ đó con người đánh mất bản sắc, trở thành “muôn người như một”. Ngày nay giáo dục 1 triệu người không khác bao nhiêu với giáo dục 1 người, một giáo trình áp dụng cho đồng loạt bất chấp cá tính. Các chính khách gộp mọi người lại thành “công chúng”, các nhà quảng cáo gộp mọi người lại thành “người tiêu dùng”, truyền thông gộp mọi người lại thành “độc giả”, “khán giả”, “thính giả”. Một bộ phận con người biến thành kẻ hám danh, hám lợi với những đặc điểm giống nhau. Kẻ hám danh có thể dùng danh để sai khiến, người hám lợi có thề dùng lợi đế điều khiển. Đối với con chó thì hoàn toàn khác.

30 con chó của tôi mỗi con là một cá thể riêng biệt không bị nhào nặn thành một tập thể. Không có một phương pháp chung cho 30 con mà mỗi con áp dụng một cách dạy riêng. Con chó không hám danh nên không thể dùng danh để động viên nó phấn đấu thăng tiến làm quan hay thi hoa hậu. Nó đương nhiên cần miếng ăn, nhưng trong việc ăn nó tri túc hơn là con người. Nó không tích lũy lương thực, không tàn sát các sinh linh khác để phơi khô, làm mắm hay đóng hộp. Đừng tưởng con chó ham ăn mà có thể dùng miếng ăn để dạy nó. Lấy miếng ăn dạy chó là sai lầm tệ hại, cách đó chỉ có thể dạy được cách đi đứng nằm ngồi bò lết, là những hành vi nô lệ. Dùng miếng ăn để dạy chó, con chó có thể thực hiện nghiêm túc các hành vi nô lệ đó, nhưng nó nhất định không thực hiện các hành vi cao cả. Hành vi cao cả con chó chỉ dành cho những ai thương yêu thông hiểu nó.

Bất cứ con chó nào cũng có hành vi cao cả, nếu như người nuôi nó yêu thương thông hiểu nó. Đó là điều diễn ra tự nhiên, là sự đáp trả tự nhiên không cần dạy, không cần “huấn luyện” và không dạy được, không “huấn luyện” được.

3.

Hầu hết các vật nuôi ngày nay đều được con người thuần hóa từ cuộc cách mạng nông nghiệp đầu tiên, riêng con chó thì đã về sống với con người ngay từ thời kỳ hái lượm. Từ đó, số phận con chó gắn chặt với con người, hầu như không thể trở về với hoang dã được nữa.

Thân phận của từng con chó không phụ thuộc vào thân phận của người nuôi, mà phụ thuộc vào phẩm hạnh của mỗi chúng ta. Nhiều con chó may mắn được sống với những người tử tế và có vô số những con chó bất hạnh khi phải sống với những kẻ ác độc. Con chó không những không chọn cửa để sinh ra mà còn không chọn cửa để đi đến. Khi một con chó đã ở với bạn, nó không bao giờ rời xa bạn, dù bạn có coi nó là thành viên của gia đình hay bị bạn ruồng rẩy đánh đập rồi đưa vào nồi rựa mận.

Đối với loài người, sự trung thành là đức tính của các bậc chí nhân quân tử. Còn đối với con chó, sự trung thành là thuộc tính tự nhiên, không có ngoại lệ. Sự phản trắc chỉ có ở thế giới loài người, tuyệt đối không có trong thế giới của loài chó. Thỉnh thoảng truyền thông vẫn đưa tin chỗ này chỗ kia có chó tấn công chủ, tôi có thể cam đoan tất cả những tin tức kia đều thất thiệt, bạn đừng bao giờ tin vào điều đó. Chỉ xin lưu ý rằng, con chó không coi những người bỏ tiền ra mua nó về là chủ, nó chỉ coi người sống với nó, cho nó ăn hàng ngày là chủ thôi. Đừng nghĩ rằng con chó “ngu trung”. Không nên đem đạo lý của con người quy chiếu vào con chó mà chỉ nên suy tưởng về đạo lý làm người.

Sống dính chặt với loài người suốt mấy chục vạn năm nay, loài chó chịu rủi ro nhiều hơn là may mắn, nhưng chúng vẫn giữ được sự hồn nhiên thiên bẩm, không dính mắc vào sự thị phi của con người. Hàng chục triệu con chó mỗi năm bị đưa vào lò mổ, như hàng chục triệu lần Đức Ki-tô thị hiện chịu đóng đinh trên thập giá, để bao dung chúng ta, để cứu rỗi chúng ta, nhưng chúng ta vẫn u mê không thức tỉnh.

HOÀNG HẢI VÂN