Sách giáo khoa bỏ quên dấu
phẩy
"Mai cốt cách tuyết
tinh thần,/ Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười". Có dấu phẩy hay không có
dấu phẩy?
1. Tháng 6 là thời điểm
nhiều tỉnh, thành phố tổ chức thi tuyển vào lớp 10. Qua báo chí và mạng xã hội,
chúng ta có thể biết được đề thi từng môn ngay sau khi kết thúc buổi thi. Mới
đây, đề thi môn ngữ văn của một địa phương đã yêu cầu thí sinh xác định nguồn
trích, tên tác giả và tên các nhân vật được đề cập trong hai câu thơ: "Mai
cốt cách tuyết tinh thần,/ Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười".
Câu trả lời mong đợi của
người ra đề là hai câu thơ trên được lấy từ đoạn trích "Chị em Thúy Kiều"
(sách Ngữ văn 9 tập 1) trong Truyện Kiều của Nguyễn Du và hai nhân vật được đề
cập là chị em Thúy Kiều, Thúy Vân. Điều đáng nói là hai câu thơ được trích dẫn
trong đề thi không có dấu phẩy giữa "cách" và "tuyết", giữa
"vẻ" và "mười". Vậy người ra đề có trích dẫn sai không?
2. Mở sách Ngữ văn 9 tập
1 của Nhà xuất bản (NXB) Giáo Dục Việt Nam, ta thấy đoạn trích "Chị em
Thúy Kiều" được trình bày ở trang 81, gồm 24 câu thơ, từ câu 15 đến câu 38
của Truyện Kiều. Trong sách, đoạn trích này không hề có dấu phẩy giữa
"cách" và "tuyết", giữa "vẻ" và "mười".
Như vậy, người ra đề đã trích dẫn đúng theo sách giáo khoa hiện hành. Nhưng
sách giáo khoa bỏ đi dấu phẩy như vậy có hợp lý không về mặt khoa học và về mặt
sư phạm?
3. Truyện Kiều được Nguyễn
Du (1766-1820) sáng tác bằng chữ Nôm trước năm 1814 hoặc trong giai đoạn
1814-1820. Khi đó, Nguyễn Du không dùng các dấu ngắt câu như ngày nay. Kim Vân
Kiều truyện (1875) do Trương Vĩnh Ký (1837-1898) phiên âm từ chữ Nôm là bản quốc
ngữ đầu tiên của Truyện Kiều. Kể từ đó, các bản quốc ngữ của Truyện Kiều không
chỉ có dấu phẩy, dấu chấm mà còn có dấu chấm phẩy, dấu hai chấm, dấu hỏi, dấu
chấm than và dấu ngoặc kép.
Trở lại hai câu thơ nói
trên, bản quốc ngữ xưa nhất như Kim Vân Kiều truyện (1875) hoặc bản quốc ngữ gần
đây như Truyện Kiều - Tác phẩm và lời bình (2007) của NXB Văn Học đều in là:
"Mai cốt cách, tuyết tinh thần,/ Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười".
Trong câu sáu, Nguyễn Du
đã sử dụng tiểu đối. Ông dùng "mai cốt cách" đối với "tuyết tinh
thần" để thể hiện ước lệ phong thái của hai chị em Thúy Kiều, Thúy Vân: một
người có cốt cách thanh tú như mai, người kia có tinh thần thuần khiết như tuyết.
Và dù "mỗi người một vẻ" khác nhau, họ đều đạt đến sự toàn mỹ
"mười phân vẹn mười". Vì vậy, Trương Vĩnh Ký và các nhà biên soạn sau
này đã đặt dấu phẩy giữa "cách" và "tuyết", giữa "vẻ"
và "mười".
4. Suốt 24 câu của đoạn
trích "Chị em Thúy Kiều" trong sách Ngữ văn 9 tập 1, ta không hề thấy
dấu phẩy nào, trừ dấu phẩy vốn có giữa câu sáu và câu tám. Nếu đối chiếu với
các bản quốc ngữ khác, ta thấy có đến 8 câu thơ bị bỏ quên dấu phẩy ở đoạn
trích gồm 24 câu thơ này. Có thể đây là dụng ý riêng của những người biên soạn
sách, nhưng việc bỏ quên này gây khó cho giáo viên trong giảng dạy và gây khó
cho học sinh trong cảm thụ văn học lẫn tập làm văn.
5. Học sinh và giáo viên
cả nước còn dùng sách Ngữ văn 9 tập 1 của NXB Giáo Dục Việt Nam trong 3 năm nữa
cho đến khi có sách giáo khoa mới của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Thiết
nghĩ, NXB Giáo Dục Việt Nam nên bổ sung bảng đính chính những sơ suất trên (và
những sơ suất khác nếu có).
TRƯỜNG LÂN
Nhận xét
Đăng nhận xét