CHIẾN TRANH VIỆT NAM – CAMPUCHIA:
10-[kết]-ĐÁNH GIÁ
Những xung đột cuối cùng
Sau khi Việt Nam rút quân, ngày 16 tháng 3 năm 1992, Cơ quan chuyển tiếp
Liên Hợp Quốc tại Campuchia (UNTAC), dưới đại diện đặc biệt UNSYG Yasushi
Akashi và Trung tướng John Sanderson, đã tới Campuchia để bắt đầu thực hiện kế
hoạch hòa giải của Liên Hợp Quốc, kế hoạch này đã được ký kết nhờ kết quả của Hội
nghị Paris năm 1991. Cuộc bầu cử tự do đã được tổ chức vào năm 1993. Đảng
Campuchia Dân chủ (PDK) (lúc này chỉ còn kiểm soát 6% dân số Campuchia) đã cản
trở người dân tham gia.
Hoàng thân Norodom Ranariddh thuộc đảng bảo hoàng Funcinpec là người nhận
số phiếu bầu cao nhất với 45,5% phiếu bầu, chiếm 58 ghế quốc hội, tiếp đến là Đảng
Nhân dân Campuchia (CPP) của Hun Sen (nguyên là Đảng cộng sản Campuchia) do Việt
Nam hậu thuẫn chiếm 51 ghế. Funcinpec đã phải đàm phán để liên hiệp với Đảng
Nhân dân Campuchia do Hun Sen lãnh đạo.
Một cố gắng ám sát Hun Sen đã được tiến hành vào năm 1996 bởi hai kẻ bắn
tỉa bắn vào xe của ông ở thành phố Kandal. Hun Sen bình yên vô sự và tiếp tục từ
tư dinh của ông ở Takhmau tới điện Chamcarmon ở Phnôm Pênh. Các cuộc đàm phán
bí mật của Ranariddh với Khmer Đỏ nhằm mục đích gây dựng liên minh được xem là
một sự khơi mào chiến tranh, Hun Sen đã quyết định ra tay trước để loại bỏ nguy
cơ Khmer Đỏ quay lại. Từ ngày 5-6/7/1997 đã xảy ra cuộc xung đột ngay tại Thủ
đô Phnôm Pênh. Với sự hỗ trợ từ các cố vấn quân sự Việt Nam, CPP đã dùng lực lượng
quân sự đập tan nhóm FUNCINPEC.
Ngày 10/7/1997, ASEAN đã quyết định hoãn lại việc kết nạp Campuchia. Đứng
trước tình hình này, Việt Nam đã chủ động tiến hành các hoạt động nhằm giúp đỡ,
tạo điều kiện tối đa để Campuchia sớm được gia nhập ASEAN, kêu gọi cộng đồng quốc
tế công nhận chính phủ Phnôm Pênh. Trong một nỗ lực khác, Việt Nam đã tích cực
vận động và thuyết phục những nước có quan điểm thận trọng (Thái Lan,
Singapore, Philipines) chấp nhận kết nạp Campuchia vào ASEAN. Việt Nam đã chuẩn
bị trước tài liệu "Lễ kết nạp Campuchia vào ASEAN" và phân phát tài
liệu này tại Hội nghị quan chức cấp cao ASEAN (SOM) ngày 8/12/1998. Ngoài ra, để
tạo điều kiện thuận lợi cho Campuchia, phía Việt Nam đã mời Thủ tướng Hunsen
sang thăm chính thức Việt Nam vào ngày 13/12, hai ngày trước khi Hội nghị cấp
cao lần thứ VI khai mạc, nhằm giúp Campuchia vận động và thuyết phục các nước.
Trong cuộc bầu cử tháng 7/1998, đảng Nhân dân Campuchia (CPP) của Hun Sen
giành thắng lợi. Hun Sen đã triển khai một chiến lược mới nhằm ly gián những
đơn vị Khmer Đỏ còn lại bằng cách khuyến khích những lãnh đạo hàng đầu rời bỏ
hàng ngũ chạy sang phía chính phủ. Quân số Khmer Đỏ giảm xuống còn 4.000 quân
vào năm 1993 và chỉ còn khoảng 1.000 quân năm 1997. Khieu Samphan và Nuon Chea
quy hàng Chính phủ Campuchia vào tháng 12/1998, Khmer Đỏ chính thức kết thúc tồn
tại. Các lãnh đạo Khmer Đỏ còn sống cũng lần lượt bị bắt giam và bị tòa án quốc
tế xét xử vì phạm những tội ác chiến tranh.
ĐÁNH GIÁ
Tượng đài kỷ niệm quân tình nguyện Việt Nam tại Kampong Cham
Theo nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, bản chất của các cuộc tấn
công vào lãnh thổ Việt Nam do Khmer Đỏ là các đợt xâm lược khác nhau. Năm 1979,
Việt Nam tiến hành chiến dịch phản công. Cơ sở pháp lý của Việt Nam trong xung
đột với Campuchia (1978-1990) đã thể hiện rõ rằng đây là một cuộc phản kích tự
vệ khi bị xâm lược, đặc biệt Khmer Đỏ đã tấn công các tỉnh biên giới Tây Nam Bộ
của Việt Nam và gây ra Thảm sát Ba Chúc trước khi Việt Nam phản kích.[83] Việt
Nam đã thực hiện các quyền tự vệ chính đáng khi bị tấn công được ghi trong Điều
51 Hiến chương Liên Hợp Quốc. Đây còn là cuộc giải cứu nhân đạo của Việt Nam nhằm
giúp Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng do Khmer Đỏ gây ra. Lực lượng Quân
tình nguyện Việt Nam có mặt ở Campuchia trong 10 năm để giúp chính quyền mới của
Campuchia xây dựng đất nước.[84] Hành động của Việt Nam xuất phát từ nhu cầu tự
vệ chính đáng, trách nhiệm quốc tế cũng như lương tâm của một dân tộc từng chịu
nhiều áp bức và ngoại xâm.[85] Sự đóng góp, hy sinh của Việt Nam tại Campuchia
vừa vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc vừa với tinh thần quốc tế trong sáng và cao cả.
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương quốc Campuchia coi phiên toàn
Xét xử những tội ác của Khmer Đỏ là minh chứng rõ nét rằng việc Việt Nam đưa
quân vào Campuchia là tự vệ và thực hiện nghĩa vụ quốc tế về bảo vệ quyền con
người chứ không phải là hành vi xâm lược mà phía tiến hành hành động xâm lược
là Khmer Đỏ và nạn nhân bị xâm lược là Việt Nam.[85][87][88][89] Ngay cả Thủ tướng
Hun Sen cũng thừa nhận Việt Nam đã cứu Campuchia khỏi họa diệt chủng[90] và việc
quân tình nguyện Việt Nam ở lại Campuchia là theo yêu cầu của chính quyền mới
Nhận xét
Đăng nhận xét