BÀI VĂN BÁ ĐẠO: HỌC SINH CẠN Ý - CỐ GIÁO CẠN… LỜI
BÀI VĂN BÁ ĐẠO:
HỌC SINH CẠN Ý - CỐ GIÁO CẠN… LỜI
Không chỉ gợi ra vấn đề “văn mẫu”, câu chuyện đề văn “tả con chó” còn
khiến chúng ta suy ngẫm về một điều rộng hơn.
Văn học và học văn luôn là đề
tài được nhiều người trăn trở luận bàn. Có lẽ vì thế mà dễ hiểu sự quan tâm những
ngày qua dành cho bức ảnh chụp một bài kiểm tra văn của học sinh tiểu học, có đề
bài yêu cầu “tả con chó của nhà em”. Rất thật thà, phần bài làm viết: “Nhà em
không có nuôi chó. Khi nào nhà em nuôi chó em sẽ tả”. Và hệ quả, “Cạn lời. Về
nhà làm lại” là lời phê mà bài văn “bá đạo” này nhận được.
Ví dụ, học văn thời chúng tôi, tả bà thì nhất nhất phải tóc trắng, bỏm bẻm nhai trầu, nụ cười đôn hậu… Chẳng rõ đến giờ, với thế hệ các bà nội - ngoại không ít người rất sành điệu tóc nhuộm, mặc váy thì “văn mẫu” có gì thay đổi?
Trong chúng ta ai chẳng có một thời trải nghiệm những đề văn kiểu này, ai chẳng phải thuộc nằm lòng một số công thức văn miêu tả để đối phó, thường được gọi là “văn mẫu”. Chỉ có điều chắc chẳng mấy ai dám thẳng thắn… thú nhận như em học sinh kia thôi. Cứ thử đi chệch các “công thức truyền thống” xem, điểm kém như chơi.
Cũng vì cái sự chuộng “văn mẫu”
mà có khi một bài văn thật thà, đáng yêu lại bị cô giáo phê nặng nề, cho điểm
thấp và bị chế nhạo khi được công bố ra bên ngoài. Nhìn ở góc độ này chúng ta sẽ
thấy những bài văn “bá đạo” hóa ra không “bá đạo”, đáng cười như vẫn tưởng.
Còn nhớ một dạo người ta chia sẻ
bài viết tả bố của một học sinh tiểu học. Chúng ta buồn cười vì em tả “em mong
bố em bớt nóng tính đi một chút để mông em đỡ bị nổi lươn” mà không thấy đó là
hình ảnh ông bố rất chân thực, có phần “điển hình” và mong ước của em rất hồn
nhiên, trẻ con. Và ngay cả cô giáo chắc cũng sẽ bỏ qua, thay vì cổ vũ họa cảm rất
tốt của em khi viết đoạn văn này: “Bố rất cao lớn. Mỗi lần bố ôm em, em chìm
trong bóng tối”.
Quay lại đề bài “tả con chó”, dường
như chúng ta đã quá quen thuộc với những đề văn kiểu này đến mức hiếm khi tự hỏi
lại: sao cứ nhất nhất là “của nhà em”: chó nhà em, mèo nhà em, cây cau nhà em,
cây mít nhà em… Từ trong tư duy của việc ra đề đã cứng nhắc mặc định “nhà em”
quyết phải có những thứ đó. Vậy nếu “nhà em” không có, em sẽ đành thỏa hiệp và
cả nói dối bằng cách bịa ra cho có?
Văn mẫu bó hẹp trí tưởng tượng,
làm thui chột khả năng sáng tạo, thiếu tôn trọng sự khác biệt… của học sinh ra
sao có lẽ chúng ta đã nói nhiều. Dù rằng không vì thế mà sự lạc hậu trong cách
dạy và học môn văn đã được khắc phục như kỳ vọng.
Nhưng không chỉ gợi ra vấn đề
“văn mẫu”, câu chuyện đề văn “tả con chó” còn khiến chúng ta suy ngẫm về một điều
rộng hơn.
Dù nhà không nuôi chó, mèo,
không trồng cây, các em vẫn có thể tả chúng, rằng mèo thì kêu meo meo, chó có bốn
chân, vịt có hai chân… Nhưng rất có thể những sự biết đó lại chủ yếu đến từ…
tivi, điện thoại thông minh, máy tính bảng… thay vì trải nghiệm trực tiếp, khi
mà những thiết bị điện tử đang không ngừng bủa vây, chi phối đời sống con người,
thậm chí gây nghiện.
“Rối loạn thiếu hụt thiên
nhiên” (Nature Deficit Disorder) là một khái niệm do tác giả - nhà báo người Mỹ
Ricard Louv đưa ra trong cuốn sách[1]của mình cách đây hơn 10 năm, cảnh báo những
hệ quả khi trẻ em ngày càng cách biệt với thế giới tự nhiên.
Đây có lẽ là mối lo chung của thời
hiện đại. Nhưng nó sẽ càng đáng quan tâm hơn ở Việt Nam, nơi có nền giáo dục
quá nặng về truyền đạt kiến thức và mắc bệnh thành tích. Ngay cả các bậc phụ
huynh hầu như cũng mới chăm chắm dồn mọi chú ý vào điểm số, kiến thức con học
được ở trường.
Viết đến đây, tôi nhớ lại một
bài báo miêu tả một giờ học trong chủ đề "Chia sẻ về các hành tinh" của
học sinh mẫu giáo tại một trường quốc tế ở Tokyo, Nhật Bản. Thông điệp chính
các cô giáo muốn truyền tải tới các em là "mọi loài động vật và thực vật sống
ở hành tinh chúng ta đều cần có một môi trường đặc biệt của riêng mình để sống
và phát triển khỏe mạnh".
Để hiểu được thông điệp đó, các
em được giao chăm sóc, chịu trách nhiệm hoàn toàn với các con thú nuôi của lớp
học và trồng những cây xanh của riêng mình: tìm loại thức ăn phù hợp, làm nhà
cho thú nuôi, tưới nước hay theo dõi tình trạng sức khỏe của thú nuôi và cây
xanh…
Quả vậy, không gì thay được những
trải nghiệm thực tế, trực tiếp trong môi trường, thiên nhiên. Qua đó các em học
hỏi, khám phá, đặt câu hỏi, hiểu được rằng mỗi cái cây, con vật đều có tâm hồn
và quyền sống của mình. Hơn thế nữa, các em sẽ học được cách sống hài hòa, biết
tôn trọng, chăm sóc và bảo vệ những tạo vật xung quanh, dù là nhỏ nhất, hiểu được
rằng thiên nhiên dù có là “rừng vàng biển bạc” cũng rất mong manh nếu mỗi người
không biết gìn giữ, nâng niu.
Những bài văn viết ra đúc rút từ
quá trình đó chắc chắn sẽ tràn đầy sức sống, tình yêu thương, lấp lánh cá tính,
thay vì ngôn từ khô cứng, khuôn sáo, đôi khi cả giả dối trong những bài văn kiểu
“học thuộc lòng”.
Thủy Nguyệt
------------------
[1] Last child in the woods: Saving our children from nature-deficit disorder, tạm dịch là Đứa trẻ cuối cùng trong khu rừng: Hãy giúp trẻ thoát khỏi chứng rối loạn thiếu hụt thiên nhiên.
http://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/bai-van-ba-dao-hoc-sinh-can-y-co-giao-can-loi-375035.html
[1] Last child in the woods: Saving our children from nature-deficit disorder, tạm dịch là Đứa trẻ cuối cùng trong khu rừng: Hãy giúp trẻ thoát khỏi chứng rối loạn thiếu hụt thiên nhiên.
http://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/bai-van-ba-dao-hoc-sinh-can-y-co-giao-can-loi-375035.html
Bài văn "bá đạo" được nhiều người quan tâm, bình luận
Nhận xét
Đăng nhận xét