GÁI GIẾT CHỒNG ĐÀN ÔNG AI GIẾT VỢ
GÁI GIẾT CHỒNG
ĐÀN ÔNG AI GIẾT VỢ
Tục ngữ Việt Nam có câu: “Gái giết chồng, đàn ông ai giết vợ”, dị
bản: “Gái giết chồng, đàn ông ai nỡ giết vợ”; “Gái giết chồng chứ, đàn ông
không ai giết vợ”; “Đàn bà mới hay giết chồng; chứ đàn ông ít ai lại nỡ giết
vợ”; “Gái giết chồng chứ, đàn ông không ai giết vợ”.
Tuy có khác nhau chút ít về từ ngữ diễn đạt, nhưng những dị bản
trên đều đồng nghĩa. Vấn đề là tại sao dân gian lại có sự nhận định mang tính
đúc kết này?
-Sách “Kho tàng tục ngữ người Việt” (Nguyễn Xuân Kính-Nguyễn Thuý
Loan-Phan Lan Hương) chỉ thu thập các dị bản, chứ không trích dẫn giải thích,
hoặc đưa ra lời giảng giải nào.
-“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương) có thu thập, nhưng thận
trọng xếp câu tục ngữ này vào diện “chưa rõ nghĩa”.
-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS. Nguyễn Lân) giải
thích đây là “Lời nhận định thiên về đàn ông và có ác ý với phụ nữ”.
Tại sao một câu tục ngữ “có ác ý với phụ nữ” như vậy mà vẫn được
dân gian truyền đời?
Thực ra, câu tục ngữ phản ánh một thực tế lịch sử. Xưa kia trong
chế độ “đa thê”, đàn ông được phép “năm thê bảy thiếp”. Họ không vì có mới nới
cũ, mà là “Năm con năm nhớ, người vợ mười thương”! Trong khi nhiều vụ án lại
cho thấy, đàn bà ngoại tình, hoặc bị áp bức, thường thông đồng với kẻ gian phu
lập mưu giết chồng để được tự do đi lại với “tình lang”, hoặc “tự giải phóng”
mình. Bởi vậy, Luật Gia Long có hẳn điều 254 quy định về “Tội thông gian và
giết chồng, vợ cả” như sau: “phàm thê thiếp nhân vì việc thông gian mà đồng mưu
với gian phu trong việc giết chết chồng của mình thì bị xử tội lăng trì, gian
phu thì bị xử trảm giam hậu”.
Không thấy có điều luật quy định riêng về tội người chồng thông
gian, hay gian dâm với người đàn bà khác, mà chỉ quy định đối với những trường
hợp trái thuần phong mỹ tục, như: Tội người thân thuộc thông gian; Tội tăng
đạo, tang nhân thông gian; Tội quan chức phạm về thông gian; Tội thông gian
trái đẳng cấp…
Cũng không thấy luật quy định về việc xử tội người chồng vì thông gian
mà giết vợ. Điều này không có nghĩa luật pháp thiên vị, chỉ xử nặng tay với đàn
bà, mà chứng tỏ chuyện đàn ông giết vợ để được sống với người tình, hoặc “tự
giải phóng” mình, hầu như không xảy ra trong thực tế, nên nhà làm luật đã không
có mục quy định riêng về tội này.
Dĩ nhiên, trong trường hợp vì lí do nào đó mà người đàn ông giết
vợ, sẽ bị xử vào tội “giết người”, hoặc tội “chồng đánh vợ đến chết”. Ví dụ Lệ
7 thuộc Điều 254 Luật Gia Long quy định:
“Nếu người chồng do tình ý
riêng đã dung túng sự gian dâm của vợ, nhưng rồi sau đó lại giết chết cả gian
phu và gian phụ ở ngay tại nơi diễn ra sự gian dâm thì y bị xử theo tội “cố ý
giết người”. Nếu như người chồng đã ép buộc vợ bán gian để có cớ mà giết chết
vợ thì xử theo tội “giết chết người thường” để nghiêm trị. Còn như, người chồng
vốn trước đây không có ý định bán gian nhưng lại dung túng, mà về sau do nhân ý
gian trá đòi hỏi đối với vợ và người ấy đã không đáp ứng nổi đòi hỏi của y, nên
bị người chồng giết chết, thì y theo luật “chồng đánh vợ đến chết” để xử người
chồng mang ác tâm ấy vào tội trảm giam hậu”(1).
Về tội ngoại tình, trong “Mô tả Vương quốc Đàng Ngoài”, Samuel
Baron cho biết: “nếu người chồng có địa vị phát hiện vợ ngoại tình, anh ta có
thể tự tay kết liễu kẻ lăng loàn đó cùng với tình nhân một cách tự do. Nếu
không tự tay giết, người chồng có thể đem vợ ra cho voi giày, còn kẻ tình lang
kia không sớm thì muộn cũng sẽ bị xử tử”.
Những điều Samuel Baron mô tả phù hợp với những gì quy định trong
Luật Gia Long: “Phàm thê thiếp ăn nằm với đàn ông khác mà chồng y bắt được cả
gian phu và dâm phụ ngay tại nơi diễn ra sự gian dâm và người chồng đã giết
chết cả hai tên thông gian đó thì luật không bắt tội; còn nếu chỉ giết chết có
tên gian phu thì tên gian phụ kia sẽ bị khép vào tội hoà gian và xử chém không
tha”.
Điều 254 Luật Gia Long, phần giải thích, nhà làm luật còn nói
thêm: Nếu như đã hành động, nhưng chưa gây thương tích, hoặc đã gây ra thương
tích, nhưng chưa đến nỗi bị chết, thì thê thiếp ấy bị xếp vào tội chém, còn tên
gian phu kia thi y theo luật để xử tội "mưu sát người thường", hoặc
khép y vào tội "cố ý hoặc a tòng trong việc đánh người gây ra thương tích
cho người ta".
Trường hợp kẻ gian phụ (người vợ) không hề biết được tình ý về
chuyện giết người của tên gian phu kia, thì gian phụ đó vẫn bị khép vào tội xử
thắt cổ. Nhà làm luật giải thích: vì kẻ gian phu giết chết người chồng là do
chính sự gian dâm ấy mà ra. Ngược lại, theo Lệ 4, thì nếu người gian phụ tự
mình giết chết người chồng của mình và quả tình người gian phu ấy không hề hay
biết thì luật chỉ xử người gian phu theo tội về thông gian mà thôi.
Ở Lệ 6, nhà làm luật có chiếu cố đối với sự hối lỗi của gian phụ,
nên quy định: "Phàm gian phu giết chết chồng của gian phụ và người gian
phụ không hề biết đến sự việc ấy, nhưng khi sự việc xảy ra, người gian phụ lập
tức kêu cứu và sau đó làm người đứng đơn để đi thưa trình với quan, hoặc chỉ
chỗ để lính đến bắt tên gian phu ấy đem nộp quan, thì chính là vì người gian
phụ ấy vẫn còn có cái tâm bất nhẫn đối với người chồng quá cố cho nên được xử
theo luật gốc là riêng tội thông gian mà thôi"
Những lệ trên cho thấy, điều 254 với tội danh “giết chồng” đã được
nhà làm luật tính toán, quy định rất chi tiết, chặt chẽ.
Việc có đồng ý cho vợ chia tay hay không, hầu như hoàn toàn phụ
thuộc vào quyền của người đàn ông. Trong “Mô tả Vương quốc Đàng Ngoài”(2),
Samuel Baoron cho biết như sau: “Luật pháp ở đây cho phép đàn ông ly dị vợ
nhưng phụ nữ thì không được phép ly dị chồng, cũng khó mà ly thân, trừ khi bà
ta xuất thân từ gia đình có thế lực và có thể dùng thế lực đó để can thiệp thì
mới đuổi được người chồng đi”.
Trong khi đó, người chồng lại có thể rẫy vợ một cách dễ dàng, một
khi cô ta phạm vào các lỗi “thất xuất”, “nghĩa tuyệt”, đôi khi rất cảm tính,
như “đa ngôn” (lắm lời); “đố kị” (ghen tuông),v.v..: “Khi người chồng cự tuyệt
vợ mình, anh ta đưa cho vợ một tờ giấy thông báo anh ta không thèm đoái hoài gì
đến cô ta nữa; cô ta có thể tự giải phóng mình nếu thấy có cơ hội và cho phép
cô được tái giá với người khác. Nếu không có tờ giấy đó thì chẳng ai dám đến
gần người đàn bà kia vì sợ người chồng cũ sẽ đòi lại vợ và kiện cáo lên quan,
khiến cho người đàn ông đến sau gặp rắc rối lớn và thiệt hại đáng kể về tài
chính” (Samuel Baoron, sách đã dẫn).
Về phía người vợ, theo Điều 108, Luật Gia Long, thì người vợ chỉ
được phép cải giá, sau thời hạn 3 năm, nếu như người chồng vô cớ mà bỏ nhà ra
đi. Hoặc giả người vợ trình với quan trong trường hợp người chồng phạm vào các
lỗi "nghĩa tuyệt" như: bán vợ làm nô lệ; bán vợ cho người khác làm
vợ; cho thuê hay cầm cố vợ; đánh đập vợ mang thương tích nặng; đánh đập ông bà
cha mẹ vợ,v.v..., thì mới được quan xét cho li dị.
Như vậy, câu tục ngữ “Gái giết chồng, đàn ông ai giết vợ” xuất
phát từ thực tế thân phận của người phụ nữ trong xã hội Việt Nam thời phong
kiến, chứ không phải “nhận định thiên về đàn ông và có ác ý với phụ nữ”, như
GS. Nguyễn Lân đã giảng.
Trong cách sách từ điển chúng tôi có trong tay, cách giải thích
của “Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” của Nhóm Vũ Dung-Vũ Thuý Anh-Vũ
Quang Hào, cơ bản là đúng: “Gái giết chồng, đàn ông ai giết vợ – Phản ánh một
thực trạng xã hội thời phong kiến: đàn ông được quyền bỏ hoặc lấy nhiều vợ,
ngược lại người đàn bà phải chịu nhiều ràng buộc khắt khe, muốn tự giải phóng
khỏi người chồng không phù hợp, họ thường phải có những hành động tội ác”.(4)
HOÀNG
TUẤN CÔNG
(1) “Định chế pháp luật và tố tụng triều
Nguyễn”-TS Huỳnh Công Bá-NXB Thuận Hoá.
(2) “Mô tả Vương quốc Đàng
Ngoài”(2), Samuel Baoron – Hoàng Anh Tuấn dịch, NXB Khoa học xã hội-2019.
(3) Các lỗi “thất xuất” là:
“vô tử” (không có con); “dâm dật” (lẳng lơ); “bất sự cậu cô” (không phụng sự
cha mẹ chồng); “đa ngôn” (lắm lời); “đạo thiết” (trộm cắp vặt trong gia đình);
“đố kị” (ghen tuông); “ác tật” (mắc bệnh hiểm nghèo như điên, hủi). Các lỗi
“nghĩa tuyệt” (tuyệt hết ân nghĩa vợ chồng) là: người vợ phạm tội thông gian;
bỏ trốn nhà chồng v.v…thì buộc phải bỏ vợ, nếu không người chồng sẽ bị phạt 80
trượng.
(4) Trong "Truyện Thuỷ
Hử" có vụ án điển hình dâm phụ Phan Kim Liên thông đồng với gian phu Tây
Môn Khánh giết chồng là Võ Đại, cũng là anh trai của Võ Tòng.
"Cửu Thúc giấu xương chờ khách hiệp;
Võ Tòng giết chị tế hồn anh"
Tranh minh hoạ Trung Quốc
Võ Tòng giết chị tế hồn anh"
Tranh minh hoạ Trung Quốc
Nhận xét
Đăng nhận xét