THÀNH NGỮ * HAI SƯƠNG MỘT NẮNG* LÀ CÁCH VẬN DỤNG SÁNG TẠO
THÀNH NGỮ "HAI SƯƠNG MỘT NẮNG"
LÀ CÁCH VẬN DỤNG SÁNG TẠO
Sau khi báo Tuổi Trẻ đăng bài
"SGK tiếng Việt lớp 2 sai ngữ pháp, diễn đạt" của tác giả Nguyễn
Minh, nhà xuất bản Giáo dục VN đã lên tiếng giải thích về chuyện này.
Theo tác giả Nguyễn Minh, trong
cuốn sách trên có các lỗi diễn đạt như trang 83, trong truyện Kho báu (theo ngụ
ngôn Ê-dốp, Nguyệt Tú dịch) có câu: “Ngày
xưa có hai vợ chồng nông dân kia quanh năm hai sương một nắng, cuốc bẫm cày
sâu...”
Tác giả cho rằng hai thành ngữ
“một nắng hai sương” và “cày sâu cuốc bẫm” bị đảo ngược, "nghe không
suôn".
Cũng trong truyện Kho báu còn có
câu: “Hai ông bà thường ra đồng từ lúc gà gáy sáng và trở về nhà khi đã lặn mặt
trời” là lỗi sai khó chấp nhận vì cụm từ “khi
đã lặn mặt trời” không phải là văn phong, ngữ pháp của người Việt Nam.
Ông Nguyễn Văn Tùng, phó tổng
biên tập NXB Giáo dục VN, giải thích: “Đúng là “một nắng hai sương” và “cày sâu
cuốc bẫm” là hai thành ngữ quen thuộc với mọi người khi nói về sự nhọc nhằn, vất
vả, cần cù của người nông dân. Tuy nhiên, đây không phải là những cấu trúc từ
ngữ có tính chất đông cứng, buộc người sử dụng phải dùng đúng trật tự các từ đó
trong mọi tình huống”.
Ông Nguyễn Văn Tùng đưa ra các
lý do: “Đây là các thành ngữ thuộc văn học dân gian, nên hoàn toàn có thể có dị
bản. Khi vận dụng các thành ngữ này vào lời nói hay bài viết, người sử dụng
hoàn toàn có thể vận dụng một cách sáng tạo, dưới dạng biến thể miễn là không
làm thay đổi nghĩa của thành ngữ.
Bằng chứng là trong Từ điển tiếng
Việt (Hoàng Phê chủ biên, Viện Ngôn ngữ học) vẫn có mục “hai sương một nắng” với nghĩa như “một nắng hai sương” (trang
416)”.
Với câu văn có dùng cụm từ “khi
đã lặn mặt trời”, ông Tùng cho rằng: “Cách diễn đạt “trở về nhà khi đã lặn mặt
trời” cũng là một điều hết sức bình thường. Người viết hoàn toàn có thể đảo từ
trong trường hợp này để tạo nên hiệu quả về âm điệu cho câu văn mà hoàn toàn vẫn
đảm bảo về ý nghĩa.
Chúng ta có thể bắt gặp những
cách diễn đạt tương tự như thế phổ biến trong tiếng Việt, ví dụ như:
Tí Xíu ơi, mới nhọ mặt người
Con đã hát với bình minh đang đến
Con sửa soạn đón sáng mai trong trẻo
Nước tận nguồn mới mẻ lại cho con
(Sáng mai - Bế Thành Long)
hay
Đằng cuối bãi tiến lại hai cậu bé con…
(Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô
Hoài)”.
V.V.TUÂN
Nhận xét
Đăng nhận xét