ĐẶT TÊN CON KHÔNG ĐỤNG HÀNG
ĐẶT TÊN CON
KHÔNG ĐỤNG HÀNG
Mấy chục năm trước, người làng tôi đặt tên con đa phần “ngẫu hứng”,
nghĩ gì đặt nấy, nhớ đâu đặt đó. Thành ra, trẻ trong làng hay mang những cái
tên ngồ ngộ, tên không “đụng hàng”, có khi gây sốc, thậm chí... khó đỡ.
4 đứa
con tên: Chào, Hỏi, Lai, Rai
Xóm tôi có một cặp vợ chồng đẻ 4 đứa con. Đứa đầu tên Chào, 3 đứa kế
tiếp là Hỏi, Lai, Rai. Ông bố là người mến bạn, khoái nhâm nhi chuyện trò cùng
khách, giải thích rằng đặt tên như vậy để “dạy con” sự lễ phép. Hễ khách tới
là con cái phải chào hỏi, sau đó đứa làm mồi, đứa mua rượu để ông lai rai cùng
bạn bè.
Mấy lần, tôi cùng vài người bạn thấy tận mắt chuyện này tại nhà ông.
Khách mới tới đầu ngõ đã nghe ông oang oang: “Chào, Hỏi, Lai, Rai đâu? Tập hợp
một hàng dọc nghe phân công tiếp khách!”.
Chủ khách cùng cười, nhưng chủ cười to hơn: “Mấy ông thấy tui đặt tên
con hết sẩy chưa?”. Ngấm rượu, ông bố nói, nhưng mà mấy cha đừng bắt chước. Đặt
cho suôn câu thôi chớ lâu lâu tụi nó cũng hay “kiện tụng” vì có tên hay, tên
dở.
Tên hay là thằng Chào, con Lai, thằng Hỏi. Thằng Chào “tự hào” vì ra
đường từ lớn chí nhỏ ai cũng: “Chào! Đi đâu đó?”. Thằng Hỏi nhờ hay hỏi, cái gì
cũng hỏi nên học giỏi, nó “dạy kèm” mấy đứa bạn nên mỗi tháng được… mớ cá! Con
Lai mỗi lần soi gương đều tự khen mặt mình đẹp giống… con lai.
"Còn con Rai thì… buồn lắm mấy cha ơi. Nó hỏi “rai” là gì làm tui
bí rị. May mà tui lót chữ Minh nên trớ qua, nói Minh Rai là… mai rinh. Con
không ế chồng đâu! Nay mai người ta… rinh về thôi", ông bố cười.
Giảng
viên về làng, được réo ngay 'Củm chị'
Cũng có chuyện đặt tên xấu cho... ma quỷ khỏi quở đặng dễ nuôi. Cho nên
thiếu gì tên mà hễ sinh cái thằng thì gọi ngay: Cu bủm, Cu đỏ, Cu đen, Cu lác…
Bà chị tôi vỡ kế hoạch “được” một… thằng liền đặt ngay tên Cu lỡ. Chị nói đặt
vậy để tự nhắc mình thôi đừng… lỡ nữa.
Còn hễ sinh con gái, bà con miền Trung cứ tên “Củm” (chữ
"củm" dùng để nói tránh cho một chữ có ý nghĩa thô tục - PV) mà đặt.
Nếu thêm đứa nữa cũng gái thì phân biệt bằng Củm chị, Củm em hoặc: Chó lớn, Chó
nhỏ…
Những cái tên đậm đặc màu sắc dân gian kiểu ấy hằn sâu trong trí nhớ
người làng ngay từ thời thơ ấu, đến mức “chết tên” luôn. Thành ra lớn lên,
những “Cu”, những “Củm” ấy dù đã là giám đốc, bác sĩ, tiến sĩ, kỹ sư… nhưng về
làng là đứng ngây ra trước câu chào hỏi của người quê: “Cu lác về đó hở? Chà,
cao ngồng giống thằng cha mày, phát tướng ghê luôn”.
Đàn ông nghe vậy cười xòa cái là xong. Chỉ tội cho các cô, bị kêu cái
tên thuở “ở truồng” là lập tức… đứng hình. Mới tháng trước, H., giảng viên đại
học, đưa bạn trai về quê chơi. Mới từ quốc lộ rẽ xuống đường làng đã có người
chào: “Chu cha! Củm chị đó hả con? Mày đẹp gái dữ đa!”. Thiệt đúng là không đỡ
nổi!
Thằng bạn tôi là nhân viên hộ tịch - hộ khẩu xã những năm 1980 kể, đa
số mấy ông tên Cư, Cự, Cừ… bây giờ, vào thời đó thường là “Cu” hết. Làm giấy
khai sinh để nhập học, cán bộ gợi ý thêm cái dấu vào cho nhanh. Nên giờ mấy ổng
viết tên mình cẩn thận lắm. Viết lơ mơ làm mờ dấu, “rớt” dấu thì “Cu” lại hoàn
“Cu” ngay.
Trường hợp đặt tên của cháu gái tôi cũng dở khóc dở cười. Ngày thôi
nôi, ông nội đặt hương án khấn vái để “xin tên” qua trung gian một người ngồi
đồng bịt mặt bằng khăn đỏ. Một lô những cái tên đài các, quý phái, nhung lụa
được đưa ra như Loan, Phượng, Diễm, Hằng, Thảo, Lệ… nhưng người ngồi đồng đều
lắc đầu, bảo tên nào cũng “kỵ húy” vì trùng với ông bà tiên tổ.
Mãi khuya, ông nội bực quá nói “thôi…”. Người ngồi đồng rùng mình nói
tên này được rồi, các vị bề trên đã đồng ý. Vậy là con bé mang tên Thôi!
Quanh cái tên Thôi, người thì “bình” rằng nhờ tên “Thôi” mà anh chị tôi
dừng lại ở… 5 con. Người thì nói anh khỏe ra nhờ tiếp bạn có chừng mực. Đang
nhậu, muốn “tan hàng” sớm anh chỉ việc đứng dậy kêu lớn: “Thôi!”. Đám bạn nhột
ý giải tán ngay.
Bây giờ, phần lớn các ông bố bà mẹ đều có học thức. Đa số đặt tên con
thật “kêu”, thật bề thế, bóng nhoáng và sang trọng. Ví dụ tên Trưởng lót chữ
Quốc; tên Sĩ lót chữ Tiến; tên Thống lót chữ Tổng; tên Soái lót chữ Nguyên…
Xét cho cùng, cái tên không làm nên con người. Tuy nhiên, việc đặt cho
con một cái tên không thô thiển, không “kiêu ngạo”, không gây phản cảm, không
tạo điều kiện cho những “ý tưởng” cười cợt là điều đáng để cho các ông bố, bà
mẹ suy nghĩ.
TRẦN CAO DUYÊN
Nhận xét
Đăng nhận xét