PHÊ BÌNH THƠ NÊN KHEN HAY CHÊ? - Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn
PHÊ BÌNH THƠ
NÊN KHEN HAY CHÊ?
Niềm sáng tạo thi ca mệt mỏi trước nỗi ma lực chữ nghĩa đớn đau, chỉ khát khao
góp cho khách tri âm chút đồng cảm nhỏ nhoi về số phận và phẩm giá từng con
người trong xã hội.
Ở đời, có một sự thật giản dị: thường nhân đi học để trở thành trí nhân. Ở đời,
có một sự thật giản dị nữa, nhưng không phải tất cả chúng ta đều thấu hiểu:
thường nhân làm thơ không phải để trở thành vĩ nhân hay để trở thành thánh
nhân, mà mong mỏi trở thành hiền nhân. Bởi lẽ ấy, ngọn đèn ân cần bên trang
giấy - cây bút ngày xưa, hay bóng điện quạnh quẽ bên màn hình - bàn phím hôm
nay, đều không thể nào an ủi được cái bóng cô độc của nhà thơ. Niềm sáng tạo
thi ca mệt mỏi trước nỗi ma lực chữ nghĩa đớn đau, chỉ khát khao góp cho khách
tri âm chút đồng cảm nhỏ nhoi về số phận và phẩm giá từng con người trong xã
hội. Tôi nghĩ, đó là những tiếng thở dài mơ hồ rất cần được lắng nghe và trân
trọng. Và tôi nôn nao cúi xuống bao nhiêu ý tứ mịt mờ giữa nhộn nhịp vần điệu
ngổn ngang, với ước nguyện chia sẻ ánh mắt bơ vơ phía đồng nghiệp nhọc nhằn
trái tim giăng mắc đa đoan.
Có phải thi ca đang mất dần bạn đọc không? Chưa hẳn! Đành rằng thế kỷ 21 bộn bề
có nhiều chọn lựa nhanh chóng và dễ dàng, nhưng các lĩnh vực giải trí náo nức
khác không thể nào thay thế những câu thơ âm thầm có giá trị nâng đỡ bất hạnh
tha nhân. Cuộc hội nhập toàn cầu luôn đặt ra nhiều thử thách cho cả nhà thơ và
độc giả, khi đối diện những buồn vui không thể lập trình của thời đại tôn sùng
phương tiện vật chất và khuyến khích hạnh phúc cá nhân. Khoảng cách từ sự thăng
hoa trên bàn viết nhà thơ đến tác phẩm trên tay độc giả, dường như càng ngày
càng vời vợi hơn, mà nhiều toan tính và nhiều xao xác đã bắt đầu nhen nhóm.
Thực trạng có vẻ bẽ bàng kia đã làm tôi ái ngại, nhưng không hề khiến tôi tuyệt
vọng về sức mạnh cứu rỗi của thi ca. Tất nhiên, tôi không dự định kỳ diệu hóa
năng lực nhà thơ, nhưng tôi dám chắc sự gặp gỡ ngỡ tình cờ giữa những tâm hồn,
đôi khi có thể chở che không ít u uẩn, đôi khi có thể xoa dịu không ít đắng
cay!
Nhà thơ đích thực bao giờ cũng tạo nên những ám ảnh trên bản thảo trầm mặc. Độc
giả bước vào thế giới của nhà thơ vẫn thường thiện chí đưa vai gánh bớt món quà
sâu nặng phía sau những trang trống vắng, phía ngoài những dòng hắt hiu. Bằng
thẩm định chủ quan, tôi lờ mờ nhận ra: về mặt tâm lý, đọc một bài thơ không
giống đọc một tập thơ! Với một bài thơ ngẫu nhiên, độc giả thưởng thức theo
phép cộng, cộng vào cảm xúc bất chợt, cộng vào trí tuệ phán đoán, cộng vào hoàn
cảnh phát sinh... Còn với một tập thơ nghiêm ngắn, độc giả thưởng thức theo
phép trừ, trừ đi cấu trúc lỏng lẻo, trừ đi hình tượng cũ kỹ, trừ đi tâm sự phô
trương... Nếu lấy thang điểm 10, thì chấm một bài thơ từ điểm 0 tính lên, và
chấm một tập thơ hướng ngược lại. Có lẽ, chính sự khắt khe đối với mỗi tập thơ
đã tạo cơ sở cho công chúng định vị mức độ đóng góp cũng mỗi nhà thơ trên chặng
đường phát triển thi ca.
Tài thơ có thể rèn luyện chăng? Có đấy! Thiên khiếu chỉ cho câu thơ khai mở,
còn từ câu thơ thứ hai sẽ biến chuyển và tung tẩy ra sao, lại tùy thuộc vào vốn
sống, tùy thuộc vào trắc ẩn, tùy thuộc vào cá tính, tùy thuộc vào bản lĩnh của
từng người. Một nhà thơ không còn thao thức với lương tri bền bỉ, không còn
thao thức với đức hạnh thăm thẳm, không còn thao thức với mệnh kiếp long đong,
thì chất thơ cũng tan biến như đám mây hững hờ trôi qua khung cửa muộn phiền!
Phê bình thơ không hoàn toàn mang tính khen chê, lắm lúc cũng va chạm thẩm mỹ
và lắm lúc cũng tương tác ưu tư. Có nhà thơ quen thuộc đám đông mà xa lạ chính
mình. Tôi đã chứng kiến nhiều nhà thơ đốt lửa rừng rực trên chữ, nhưng cuối con
đường thi ca chỉ thấy tro tàn. Và tôi đã phát hiện nhiều nhà thơ ủ lửa lặng lẽ
dưới chữ, vẫn hâm nóng yêu thương thế hệ này sang thế hệ nọ.
Nghệ thuật không có chân lý duy nhất, tôi biết vậy, và tôi thêm một lần tin:
Trên cõi dân gian bịn rịn, làm gì có nhan sắc chuẩn mực và làm gì có âm thanh
chuẩn mực, nhìn vừa mắt thì nên xem như là đẹp, nghe lọt tai thì đành thừa nhận
là hay!
LÊ THIẾU NHƠN
Nhận xét
Đăng nhận xét