BỎ RƠI VIỆT NAM:-34-“HÒA BÌNH [KHÔNG] Ở TRONG TẦM TAY”

 

BỎ RƠI VIỆT NAM:

34-“HÒA BÌNH [KHÔNG] Ở TRONG TẦM TAY”

Tình hình quân sự ở Việt Nam ủng hộ cách tiếp cận của Nixon. Mặc dù ban đầu, miền  Nam đã loạng choạng dưới cuộc xâm lược của Bắc Việt vào năm 1972, cuối cùng họ đã ổn định được tình hình, giành được một số uy tín cho chiến lược Việt Nam hóa của tổng thống, qua đó cho phép ông và Henry Kissinger theo đuổi chiến lược “khác”: đàm phán. Khi Nixon lên truyền hình và phát thanh quốc gia vào ngày 8 tháng 5 năm 1972 để tuyên bố thả mìn cảng Hải Phòng, phản ứng của người dân đối với tuyên bố ném bom đã làm lu mờ các điều khoản giải quyết đưa ra cho Bắc Việt trong cùng một bài phát biểu—một lệnh ngừng bắn, thả tù nhân và một cuộc rút quân hoàn toàn của Mỹ trong vòng bốn tháng (không đề cập đến một cuộc rút quân tương ứng của Bắc Việt khỏi miền Nam). Khi thủy triều lên cao trên chiến trường, Bắc Việt đã không đáp lại lời đề nghị của Nixon.  Tuy nhiên, khi đà tấn công của họ chậm lại, Bắc Việt đã tỏ ra sẵn sàng hơn trong việc thảo luận về một nền hòa bình được đàm phán. Ngoài ra, họ còn chịu áp lực từ Nga và Trung Quốc. Chủ tịch Podgorny của Liên Xô đã đến Hà Nội vào tháng 6 và thẳng thắn nói với các nhà lãnh đạo Bắc Việt rằng đã đến lúc đàm phán. Liên Xô quan tâm đến việc hòa hoãn với Hoa Kỳ và cuộc chiến tranh liên tục ở Việt Nam đe dọa làm chệch hướng tiến trình này. Người Trung Quốc cũng quan tâm đến việc thúc đẩy mối quan hệ tốt hơn với người Mỹ. Vào mùa hè năm 1972, Chu Ân Lai đã thúc giục Cộng sản Bắc Việt linh hoạt hơn. Do đó, Nixon và Kissinger, bằng cách tập trung các nỗ lực ngoại giao vào việc cải thiện quan hệ với Liên Xô và Trung Quốc, đã cô lập Bắc Việt về mặt chính trị.
 
Vẫn đang gồng mình dưới các trận oanh tạc từ trên không ở trong nước và bắt đầu mất đi vị thế trên chiến trường và sự ủng hộ của những người bảo trợ Cộng sản, Bắc Việt đã chuyển sang đàm phán.  Chính quyền Nixon cũng háo hức giải quyết thỏa thuận. Bị bao vây bởi các vấn đề với Quốc hội và thành phần phản chiến luôn hiện hữu, Nhà Trắng rất muốn đạt được một lối thoát khỏi Việt Nam, nhưng phải là một lối thoát mang lại một chút dáng dấp của “hòa bình trong danh dự”. Nguyễn Văn Thiệu đã bước vào tình huống này. Theo Tướng Davidson, trước đây Thiệu không quá quan tâm đến các điểm đàm phán của Hoa Kỳ, ngay cả khi ông không đồng ý với chúng, bởi vì ông luôn nhận thức Hà Nội sẽ từ chối bất kỳ điều khoản nào do Hoa Kỳ đưa ra. Tuy nhiên, khi năm 1972 trôi qua, ông nhận ra rằng Nixon đang tìm kiếm một lối thoát qua  đàm phán để rút khỏi Việt Nam và rằng Bắc Việt, không thể đạt được chiến thắng với cuộc tấn công Nguyễn Huệ và đang choáng váng vì những tác động của chiến dịch ném bom của Hoa Kỳ, đã cởi mở hơn với các cuộc đàm phán nghiêm túc.  Đối với Thiệu và chế độ của ông, vốn hoàn toàn dựa vào Hoa Kỳ để tồn tại, một giải pháp đàm phán yêu cầu rút toàn bộ lực lượng và hỗ trợ của Hoa Kỳ là một viễn cảnh đáng sợ. Như Kissinger sau này đã viết trong hồi ký của mình, “Sau tám năm có sự tham gia của Hoa Kỳ, người miền Nam đơn giản là không cảm thấy sẵn sàng đối đầu với Hà Nội nếu không có sự tham gia trực tiếp của chúng tôi. Cơn ác mộng của họ không phải là điều khoản này hay điều khoản kia mà là nỗi sợ bị bỏ lại một mình.”  Thiệu lo sợ là Nixon và Kissinger, muốn giải thoát Hoa Kỳ khỏi Đông Nam Á bằng mọi cách có thể, sẽ đưa ra một giải pháp bất lợi sau lưng ông.
 
Vào tháng 6, Hà Nội trả lời bằng điện tín một công hàm từ Washington yêu cầu nối lại các cuộc đàm phán bí mật, nói rằng, “Phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thể hiện thiện chí của mình, đồng ý họp riêng.”  Kissinger nhanh chóng trả lời và ngày 19 tháng 7 năm 1972 được ấn định cho ngày họp tiếp theo. Khi Kissinger và Lê Đức Thọ gặp nhau tại Paris, Kissinger phát hiện ra sự thay đổi ngay lập tức trong thái độ của các nhà đàm phán Bắc Việt. Tuy nhiên, Thọ và các đồng nghiệp của ông không đưa ra bất kỳ đề xuất mới nào cũng không lùi bước trước các yêu cầu trước đó. Cách tiếp cận cứng rắn liên tục của họ đã được Thủ tướng Phạm Văn Đồng tóm tắt tốt nhất trong bài phát biểu vào tháng 2 năm 1972 như sau:
 
Nguyễn Văn Thiệu và bộ máy áp bức của ông ta…  tạo thành chướng ngại vật chính đối với việc giải quyết vấn đề chính trị ở miền Nam. Vì vậy, Nguyễn Văn Thiệu phải từ chức ngay lập tức, chính quyền Sài Gòn phải chấm dứt chính sách hiếu chiến, giải tán ngay bộ máy áp bức và kiềm chế người dân, chấm dứt chính sách “bình định”, giải tán các trại tập trung, trả tự do cho những người bị bắt vì lý do chính trị và đảm bảo… quyền tự do dân chủ. . . . Sau khi những điều trên đã đạt được, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam sẽ thảo luận với chính quyền Sài Gòn về việc thành lập một chính phủ ba thành phần của sự hòa hợp dân tộc nhằm tổ chức tổng tuyển cử cho chính quyền chính thức của miền Nam.
 
Cuộc họp này không đạt được nhiều thành tựu, nhưng mối liên hệ với Bắc Việt đã được thiết lập lại; họ đã đồng ý gặp lại nhà đàm phán Hoa Kỳ vào ngày 1 tháng 8.  Kissinger được khích lệ vì ông lưu ý đến thái độ mềm mỏng hơn của Bắc Việt, hy vọng báo hiệu một sự thay đổi lớn trong lập trường đàm phán trước đây của họ. Mặc dù họ không nói rõ rằng họ đã từ bỏ yêu cầu Thiệu từ chức, nhưng việc họ sử dụng các thuật ngữ như “hai chính quyền”, “hai quân đội” và “ba thành phần chính trị”, ngụ ý lần đầu tiên họ ít nhất  công nhận tính hợp lệ của chính quyền Thiệu. Kissinger báo cáo với Nixon rằng các nhà đàm phán Bắc Việt đã có thái độ tích cực trong phiên họp đầu tiên này như chúng ta mong đợi nếu họ thực sự muốn giải quyết”.
 
Tại một cuộc họp tiếp theo vào ngày 14 tháng 8, Kissinger đã nhận được thêm sự khích lệ. Bắc Việt cho biết Hoa Kỳ phải ngừng ủng hộ chính quyền Thiệu và đồng ý thành lập một liên minh. Tuy nhiên, họ không đề cập cụ thể đến việc loại bỏ Thiệu hoặc nói về việc giải tán quân đội Sài Gòn; thay vào đó, họ ám chỉ đến ba lực lượng chính trị—Sài Gòn, Cộng sản và một thành phần thứ ba trung lập. Mặc dù không có gì chắc chắn từ phiên họp này, Kissinger coi các cuộc thảo luận là một sự thay đổi lớn theo hướng đúng đắn, với Bắc Việt áp dụng giọng điệu hòa giải hơn.