Đòn tấn công tiếp theo vào miền Nam không phải từ Cộng sản, mà từ đồng
minh trung thành nhất của họ. Vào ngày 9 tháng 8 năm 1974, hai ngày sau khi Hạ
viện thông qua dự luật viện trợ quân sự, Richard Nixon đã từ chức tổng thống.
Thiệu và đồng bào của ông luôn tin tưởng vào lời hứa của Nixon sẽ can thiệp nếu
Bắc Việt vi phạm lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Bây giờ, giữa cuộc tấn công lớn nhất
của Cộng sản kể từ khi có lệnh ngừng bắn, Nixon đã rời bỏ nhiệm sở.Thiệu đã sững sờ và, theo Nguyễn Tiến Hưng,
trong “tình trạng căng thẳng cao độ” và “nhốt mình trong văn phòng”. Tình hình
được mô tả rõ nhất bởi Tướng Viên, sau chiến tranh, ông viết: “Là kiến trúc
sư chính của Việt Nam hóa và Hiệp định Paris, theo quan điểm của chúng tôi, ông
[Tổng thống Nixon] là quan chức Mỹ duy nhất có nghĩa vụ đạo đức phải thực thi lệnh
ngừng bắn. Ông cũng là người đàn ông đáng tin cậy duy nhất có đủ can đảm để
hành động táo bạo và mạnh mẽ khi cần thiết”. Người đàn ông đã nhiều lần hứa với
Thiệu rằng ông sẽ ủng hộ miền Nam giờ không còn là tổng thống nữa. Thiệu đã vui
mừng trong một khoảnh khắc vào ngày 10 tháng 8 khi ông nhận được một lá thư từ
tổng thống mới, Gerald Ford, cũng lại hứa rằng “những cam kết hiện tại mà quốc
gia này đã đưa ra trong quá khứ vẫn còn hiệu lực và sẽ được tôn trọng hoàn toàn
trong chính quyền của tôi”. Theo một trong những cố vấn thân cận nhất của tổng
thống miền Nam, Thiệu đã nghĩ đến việc nghe theo lời khuyên của Tướng Murray, từng
thúc giục ông suy nghĩ về việc rút ngắn các tuyến phòng thủ, tập trung quân đội
và đạn dược còn lại, và tập trung vào việc phòng thủ các vùng đất đông dân hơn
dọc các khu vực ven biển. Trớ trêu thay, lá thư của Ford đã thuyết phục Thiệu rằng
sự giúp đỡ của Mỹ đang trên đường đến, và ông đã gác lại mọi kế hoạch thay đổi
chiến lược. Trong những tháng tiếp theo, Ford sẽ tiếp tục trấn an Thiệu, nhưng chẳng
mấy chốc rõ ràng là tổng thống mới sẽ không thể thay đổi được quyết định của Quốc
hội. Trong cuộc bầu cử mùa thu năm 1974, do hậu quả của vụ bê bối Watergate, Đảng
Dân chủ đã giành thêm 43 ghế tại Hạ viện, khiến nắm được 291 ghế so với 144 ghế
của Đảng Cộng hòa. Tại Thượng viện, Đảng Dân chủ giành được thêm ba ghế, tổng cộng
61 ghế cho Đảng Dân chủ và 39 ghế cho đảng Cộng hòa. Dân chủ chiếm đa số áp đảo
trong cả hai viện sẽ trói tay Tổng thống Ford vào năm 1975 khi Bắc Việt phát động
cuộc tấn công cuối cùng của họ. Tóm lại việc Nixon từ chức và cắt giảm viện trợ là hai cú đấm liên tiếp
mà miền Nam không bao giờ gượng lại được. Stuart Herrington đã viết: “Chỉ riêng
hai thất bại này đã làm xói mòn tinh thần chiến đấu của người Việt Nam, nhưng
chúng lại đi kèm với việc địch tăng cường giao chiến, tham nhũng leo thang và
tình trạng trì trệ kinh tế ngày càng tồi tệ. Kết quả là một cuộc khủng hoảng
tinh thần chưa từng có”. Việc cắt giảm viện trợ và sự ra đi đột ngột của Nixon đã làm suy yếu thêm
chính quyền Thiệu và dẫn đến thách thức chính trị nghiêm trọng nhất trong sự
nghiệp của ông. Thiệu đã có thể kiềm chế phe bất đồng chính kiến chống lại
chính quyền của mình chủ yếu dựa trên mối quan hệ của ông với Nixon và khả năng
duy trì sự ủng hộ của Hoa Kỳ.Khi những
điều đó bốc hơi, tình hình chính trị ở Sài Gòn đã tan vỡ. Vào ngày 8 tháng 9, một
nhóm giáo dân và lãnh đạo tôn giáo Công giáo do Cha Trần Hữu Thanh, một linh mục
chống Cộng kiên quyết, đã ban hành “Bản cáo trạng số 1”, trong đó buộc tội Thiệu
che giấu nạn tham nhũng tràn lan đã thấm nhuần vào mọi mặt của đời sống miền
Nam. Hơn nữa, bản cáo trạng còn buộc tội Thiệu và các thành viên gia đình ông
ta đầu cơ bất hợp pháp, biển thủ công quỹ và buôn bán heroin. Bản cáo trạng kết
luận rằng “chế độ gia đình độc tài thối nát hiện tại… là một thảm họa quốc gia
và là nỗi nhục quốc gia, một sự phản bội đối với tất cả những người đã hy sinh
bản thân cho cuộc đấu tranh gian khổ, kéo dài của nhân dân và quân đội trong
hơn một phần tư thế kỷ.” Cuộc tấn công trực tiếp vào Thiệu và tuyên bố của ông ta về quyền lãnh đạo
đất nước đã gây ra một phản ứng dây chuyền các cuộc biểu tình khác.Ba tờ nhật báo của Sài Gòn đã công bố bản cáo
trạng, nhưng các ấn bản của họ đã bị quân đội chính phủ và cảnh sát quốc gia tịch
thu, điều này chỉ làm bùng lên ngọn lửa phản đối. Một nhóm các nhà lãnh đạo Phật
giáo và các nhà lãnh đạo chính trị đã thành lập “Lực lượng Hòa giải Quốc gia”
và yêu cầu Thiệu thực hiện Hiệp định Paris. Ngay sau đó, liên tiếp một thời
gian ngắn, một “Phong trào chống nạn đói”, một “Phong trào Phụ nữ vì Quyền Sống”
và một chiến dịch đòi trả tự do cho các tù nhân chính trị đã xuất hiện và góp
phần vào các cuộc biểu tình chống lại Thiệu và chế độ của ông ta. Sự thất vọng của người dân miền Nam cuối cùng đã bùng nổ, tạo ra điều mà
một trong những cố vấn của Thiệu mô tả là “một cuộc thập tự chinh chống chính
phủ rộng lớn”. Được Đại sứ Martin thúc giục xoa dịu tình hình, lúc đầu Thiệu đã cố gắng
lý luận với những người bất đồng chính kiến. Ông thậm chí còn đi xa đến mức sa
thải bốn thành viên nội các và sa thải hoặc giáng chức 400 sĩ quan cấp tá trong
quân đội. Tuy nhiên, những người biểu tình coi hành động của ông là quá ít và
quá muộn. Cha Thanh, thề rằng các cuộc biểu tình sẽ tiếp tục, giải thích: “Những
thay đổi về nhân sự không quan trọng. Chúng tôi muốn thay đổi lập trường và
chính sách.” Thiệu, đã đưa ra những nhượng bộ đáng kể nhất trong nhiệm kỳ tổng
thống kéo dài bảy năm của mình, đã cách chức ba trong số bốn chỉ huy quân khu.
Ngay cả điều này cũng không làm hài lòng những người bất đồng chính kiến. Một đại
biểu Quốc hội tuyên bố, “Việc sa thải một số nhà kỹ trị sẽ không thay đổi được
mọi thứ. Người đứng đầu phải bị thay đổi.” Hàng nghìn người biểu tình một lần nữa lại xuống đường ở Sài Gòn. Thiệu,
hiện lực lượng đang bị gây sức ép mạnh trên chiến trường, nên sẵn sàng cho phép
thành phần bất đồng chính kiến một chút tự do. Tình hình trở nên tồi tệ hơn đối
với miền miền Nam đang bị bao vây khi vào ngày 8 tháng 10 Chính quyền Cách mạng
Lâm thời tuyên bố sẽ không đàm phán với chế độ của ông ta nữa.“Chừng nào Nguyễn Văn Thiệu và đồng bọn còn nắm
quyền ở Sài Gòn,” tuyên bố của CQCMLT cho biết, “việc phá hoại hiệp định Paris
sẽ còn tiếp diễn, và vẫn không thể đạt được hòa bình và hòa hợp dân tộc”. Do
đó, Thiệu phải bị lật đổ và thay thế bằng “một chính quyền mong muốn hòa bình
và hòa hợp dân tộc và sẵn sàng thực hiện hiệp định Paris về Việt Nam một cách
nghiêm túc.” Thiệu, thề rằng mình sẽ không cho phép đám người biểu tình giao đất nước
cho Cộng sản, đã phản công. Khi ông chỉ huy cảnh sát quốc gia và quân đội chính
phủ kiểm soát các cuộc biểu tình để bảo vệ trật tự công cộng, các cuộc đụng độ
đẫm máu đã nổ ra trên đường phố. Mười một nhà lãnh đạo đối lập đã bị đánh đập
và bắt giữ. Hai mươi tám phóng viên cũng bị bắt trong một cuộc đột kích vào Câu
lạc bộ Báo chí Việt Nam.Trong bài phát
biểu Ngày Quốc khánh 1 tháng 11, Thiệu tuyên bố rằng từ nay những người bất đồng
chính kiến sẽ không được phép “tuyên truyền tin tức vô căn cứ, tạo ra sự chia
rẽ tôn giáo… nói xấu chính phủ, vu khống các viên chức nhà nước, phá hoại nền
kinh tế”. Sau lời cảnh báo của ông và sự phô trương sức mạnh ngày càng tăng, các cuộc
biểu tình đã lắng xuống. Tuy nhiên, thiệt hại đã xảy ra. Một cuộc khảo sát ý kiến
công chúng do Chính quyền Sài Gòn tiến hành vào cuối năm 1974 cho thấy rằng
lòng tin vào hiệu quả hoạt động của chính quyền và khả năng bảo vệ đất nước khỏi
những người Cộng sản đang ở mức thấp nhất kể từ năm 1968. Thiệu đã mất hết uy
tín còn lại với chính người dân của mình.
Nhận xét
Đăng nhận xét