KHOẢ trong KHUÂY KHOẢ
KHOẢ trong KHUÂY KHOẢ
Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học Xã hội, 2011) thu thập và giải nghĩa: “khuây khoả. đgt. Nguôi dịu đi phần nào những nhớ thương, buồn thảm; khuây nói khái quát. Đi chơi cho khuây khoả vì sau những cuộc thay đổi trong gia đình bà cụ hay cả nghĩ.” (VN, 1-61)”.Thực ra, khuây khoả không phải là từ láy, mà là từ ghép đẳng lập: khuây nghĩa vợi đi, nguôi đi (như: Đôi mắt người Sơn Tây/U uẩn chiều lưu lạc/Buồn viễn xứ khôn khuây - Quang Dũng); khoả nghĩa tản ra, lấp đi (như khoả lấp; khoả cho kín hố trồng cây).
Khi dùng tay khua cho tan lớp váng hoặc rong rêu trên mặt nước để vốc/múc lấy nước trong uống, cũng gọi là “khoả” (Nước trong khoả múc một vùa/Thương em cho trọn một mùa tháng giêng - Cdao). Nếu khoả, khua đi nói về động tác hữu hình, thì hiểu theo nghĩa bóng, khoả/khua chính xua - làm cho tan đi, mất đi - nói về cái trừu tượng (xua đi nỗi buồn, nỗi nhớ). Điều thú vị, là Đại Nam Quấc âm tự vị đã ghi cho khoả nghĩa “bỏ qua, không nhớ tới”; còn Việt Nam tự điển của Lê Văn Đức thì cho khoả nghĩa bóng là “che-lấp, giải sầu”:
-Việt Nam tự điển (Lê Văn Đức): “khuây • bt. Nguôi, bớt dần nỗi buồn, nhớ, thương”; “khoả • đt. Gạt mặt nước cho bụi rác tản đi nơi khác: Nước trong khoả múc một vùa, Thương em cho trọn một mùa tháng giêng (CD). • Đùa qua kéo lại cho bằng mặt: Khoả đất, khoả thóc, khoả bã cho trâu đạp. • (B) Che-lấp, giải sầu: Khuây-khoả”.
Từ khoả lấp cũng là ghép đẳng lập (khoả và lấp) có nghĩa là tản đất đá, hay vật chất dạng bột, dạng hạt, cho khuất lấp đi, che kín đi:
-Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê): “khoả lấp • đg. làm che lấp đi bằng một sự việc khác để đánh lạc sự chú ý: “Ban ngày ông làm vườn, đêm thức viết hồi ký. Tôi biết ông lấy công việc khoả lấp những nỗi niềm.” (Trần Văn Thước)”.
“Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong mềm. Tôi khoả đất rồi chạy lại chỗ nấp của mình” (vtruyen.vinaphon). “Cạnh đó, trong một hố khoảng 1 m2 có 8 thanh đá chôn ngay ngắn xếp chồng lên nhau, 4 thanh lớn nằm lớp dưới và 4 thanh nhỏ nằm ở lớp trên, sau đó khoả đất lại.” (Nhadan.com.vn-2010).
Như vậy, khuây khỏa không phải là từ láy, mà là từ ghép đẳng lập, trong đó xét nghĩa đồng đại, cả hai thành tố “khuây” và “khoả” đều có khả năng độc lập trong hành chức.
HTC
Nhận xét
Đăng nhận xét