ĂN CHÓ CẢ LÔNG
ĂN CHÓ CẢ LÔNG
Tục
ngữ Việt Nam có câu: “Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt”. Sách “Từ điển tục ngữ Việt”
(Nguyễn Đức Dương – NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh-2010) tách làm 2 dị bản và giải
thích:
-“Ăn
chó cả lông Ăn (thịt) chó thì đừng ăn cả lông (mà mất ngon đi). Hay dùng để chê
những kẻ hà tiện vô lối, tới độ làm uổng phí cả những thứ ngon”.
-Với
dị bản “Ăn chó cả lông; ăn hồng cả hạt”, Nguyễn Đức Dương diễn giải: “Ăn (thịt)
chó thì ăn luôn cả lông; ăn hồng thì ăn luôn cả hạt (cho đỡ bỏ phí). Hay dùng với
ẩn ý: nh. Ăn chó cả lông”.
Đầu tiên, soạn giả có sự mâu thuẫn
trong cách giảng. Theo đây với dị bản 1, Nguyễn Đức Dương cho rằng tục ngữ
khuyên người ta “ăn (thịt) chó thì đừng ăn cả lông (mà mất ngon đi)”; trong khi
dị bản 2, lại khuyên ngược lại (rất vô lý): “ăn (thịt) chó thì ăn luôn cả lông;
ăn hồng thì ăn luôn cả hạt (cho đỡ bỏ phí)”, nhưng cuối cùng soạn giả lại kết
luận: “hay dùng với ẩn ý: nh. Ăn chó cả
lông”!
Thứ hai, cách giải thích của soạn giả
sai hoàn toàn.
Trong
thực tế, không ai dại dột hoặc “hà tiện” tới mức “ăn chó cả lông”, để rồi dân
gian phải đúc kết, đưa ra lời khuyên “Ăn (thịt) chó thì (đừng ăn cả lông (mà mất
ngon đi)”, hoặc chê “những kẻ hà tiện vô lối” như soạn giả giảng.
Thực
ra “Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt” là cách nói ngoa dụ của dân gian, ám chỉ những
kẻ tham lam, thô bỉ, ăn bẩn ăn thỉu một cách đê tiện, ăn cả những thứ tưởng chừng
không ai dám ăn, không thể ăn nổi!
Sự
việc bà Thứ trưởng Bộ Giáo dục sau khi về hưu còn xin giữ lại nhà công vụ
cho con trai sử dụng, được nhiều người ví với cách nói của dân gian "Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt"-Ảnh: Báo Tiền Phong
cho con trai sử dụng, được nhiều người ví với cách nói của dân gian "Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt"-Ảnh: Báo Tiền Phong
Dở
dĩ dân gian đem lông chó ra để ví von là bởi chó là loài ăn tạp, bộ lông của nó
cực hôi hám bẩn thỉu. Thế nên khi thịt chó, sau khi cạo lông, người ta còn phải
thui lên để làm sạch hết lông tơ và làm thơm phần da hôi tanh của nó. Còn hạt
quả hồng (cũng như hạt của các loại quả thuộc họ thị, cậy…) thì đã cứng như sừng
lại vô vị, ăn vào chỉ tổ đau dạ dày (có câu “Tiền một đồng lại muốn ăn hồng
không hạt” là vậy). Ấy vậy mà có kẻ vẫn ăn tất!
Trong thực tế cũng có một số câu tục ngữ về
kinh nghiệm ăn uống, như “Ăn cơm lừa/lìa thóc, ăn cóc bỏ gan” (dị bản “Ăn cóc bỏ
gan, ăn trầu nhả bã”). Hạt thóc lẫn vào cơm, hay xơ của quả cau trong bã trầu
có thể gây hại đến hệ tiêu hoá; thịt cóc thơm ngon bổ dưỡng, nhưng gan cóc thì
cực độc. Bởi vậy khi ăn phải lìa ra, bỏ đi những thứ ấy. Tương tự “Ăn cá nhả
xương, ăn đường nuốt chậm”, “Ăn cá bỏ vây, ăn quả nhả hạt”…
Với câu “Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt” lại
khác.
“Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt” gần nghĩa với
“Uống nước cả cặn”, “Uống nước không chừa cặn”, “Ăn cả cứt lẫn đái”, ám chỉ kẻ
tham lam, tồi tệ, cạn tàu ráo máng, ăn hết cả phần người khác. Tương tự, tục ngữ
Hán cũng có một số câu đồng nghĩa như: “Ăn thịt không nhả xương” [Thực nhục bất
thổ cốt đầu - 吃肉不吐骨頭], dị bản “Ăn
thịt người không nhả xương” [Thực nhân bất thổ cốt đầu - 吃人不吐骨頭], hoặc dị bản
thậm xưng: “Ăn thịt người chết không nhả xương” [Thực tử nhân bất thổ cốt đầu -
吃死人不吐骨頭]…Tất cả đều
không phải kinh nghiệm ẩm thực, mà là ám chỉ, lên án kẻ cực tham lam, tàn bạo (極端貪婪,凶惡) sự bóc lột
tàn khốc đối với dân nghèo, ăn của dân không từ thứ gì!(*)
HOÀNG
TUẤN CÔNG
(*)-Trong Hán
ngữ, hai chữ “ngật nhân” (吃人) còn được hiểu là sự “áp bức, bóc lột tàn bạo của giai cấp thống
trị đối với dân nghèo.” (吃人: 比喻舊社會剝削階級殘酷地剝削和壓迫窮人-Hán ngữ đại
từ điển)
Nhận xét
Đăng nhận xét