DO ĐÂU ĐẶT TÊN CÓ CHỮ “DZ” ?
DO ĐÂU
ĐẶT TÊN CÓ CHỮ “DZ” ?
Bạn đã
bao giờ tự hỏi, những chữ cái "Dz" xuất hiện trong tên liệu có điều
đặc biệt nào ẩn giấu.
Với không ít
người khi nhìn thấy tên của
nhạc sĩ Dzoãn Mẫn hay Nghệ nhân dân gian - chuyên gia ẩm thực Nguyễn Dzoãn Cẩm
Vân... trên báo chí, truyền hình sẽ thắc mắc rằng, hẳn người viết vô tình sai
lỗi chính tả, chứ làm sao lại có tên bắt đầu bằng chữ Dz như thế.
Nhưng sự thật
là, có không ít những thi sĩ, người nổi tiếng lại sở hữu một cái tên đặc biệt
như thế. Vậy liệu rằng, tên có chữ Dz chỉ là một điểm nhấn hay còn có ý nghĩa
nào khác? Lời giải sẽ được bật mí ngay sau đây.
Từ những nhân vật nổi tiếng với cái tên bắt đầu bằng
"Dz"...
Gần 60 năm cầm
bút, thi sĩ Hồ Dzếnh đã tặng cho đời không biết bao tập thơ hay và ghi dấu với
những câu thơ được nhiều người ngâm nga:
“Tình mất vui khi đã vẹn câu thề
Ðời chỉ đẹp
những khi còn dang dở”.
Bút tích của thi sĩ Hồ Dzếnh.
Hay những ai
từng tới với Ghềnh Ráng, thành phố Quy Nhơn (Bình Định) trước năm 2008 khó có
thể bỏ lỡ cơ hội ghé thăm đồi thi nhân, thăm lều tranh của họa sĩ Trương Dzũ
Kha - người suốt 30 năm dùng bút lửa vẽ ra giấy, gỗ những áng thơ tình của thi
sĩ Hàn Mặc Tử. Bên cạnh đó, không ít những nghệ sĩ ở hải ngoại có tên bắt đầu
bằng chữ D đã đổi thành “Dz” có phần độc đáo và điệu đàng.
Điểm chung của
những nhân vật trên - họ đều là những người tài giỏi. Và những cái tên được
ghép "Dz" khá điệu đàng này là tên chính (hay đệm) được công bố trước
công chúng chứ không phải nghệ danh.
Hình ảnh họa sĩ Trương Dzũ Kha - nghệ nhân 30 năm dùng
bút lửa vẽ thơ Hàn Mặc Tử .
Rõ ràng trong
bảng chữ cái tiếng Việt chuẩn không có từ lạ này, tiếng Anh quốc tế cũng không
có tiền lệ sử dụng Dz làm từ ngữ. Như vậy, đến đây - hẳn nhiều người “chắc cú”
“Dz” là chữ mượn (chữ ngoại lai) rồi.
... đến những bí mật ẩn sau chữ "Dz" kì bí
Để hiểu hơn về
chữ "Dz" đặc biệt này, trước hết, ta hãy thử phân tích chữ “D” và chữ
“z” trong cụm chữ ghép “Dz”. Chữ “D” là một chữ cái khá lạ trong mẫu tự
La-tinh, khi phát âm “D” giống hệt cách phát âm chữ “Y” trong tiếng Anh (thí dụ
Yes, You…). Như vậy, “D” đã vô tình “cáng đáng” thay thiên chức phát âm cho chữ
“Y”.
Từ đó, ta có
thể phân ra hai loại phát âm của chữ D:
là D – theo kiểu Tây phương
phát âm chính là “Đ” (doctor, dancing) và D -
phát âm theo kiểu Việt Nam y hệt cách phát âm chữ “Y” trong
tiếng Anh.
Tình cờ, các từ
Hán Việt bắt đầu bằng D - Việt đều có phát âm của Y trong tiếng Quan thoại và
tiếng Quảng Ðông (thí dụ: dương= yang, dừa = ye…). Việc có hai cách phát âm cho
chữ D đã gây nên những trường hợp “dở khóc dở cười” trong lịch sử, tiêu biểu là
tên địa danh thành phố Đà Lạt.
Chuyện là khởi
nguyên Đà Lạt có tên gọi “Ya Lạc” - nghĩa là chỗ có dòng suối thuộc một bộ tộc
họ Lạc. Chữ Quốc ngữ thời điểm ấy mới phôi thai có lẽ chưa có phân biệt âm
cuối: “Lạt” có thể viết “Lạc” hoặc Lạt tùy ý, nhiều người quen gọi là “Lạt”,
cuối cùng biến thiên thành “Ya Lạt”.
Ít ai biết, Đà Lạt thời xưa có tên là Ya Lạt.
Chữ quốc ngữ
làm gì có chữ “Y” nên thời điểm người phương Tây mới biết tới “Ya Lạt”, theo
thói quen, họ viết Ya-Lạt thành ra Da Lạt. Không còn ranh giới D – ta và D –
tây, họ hồn nhiên đọc trại thành Ða-Lạt rồi Ðà-Lạt. Và Ya Lạc biến tên thành Đà
Lạt từ đó.
Bàn sâu thêm về
nguồn gốc ra đời chữ lạ “Dz”, chúng ta phải nhìn vào tên của những người Việt
đang sinh sống ở các nước nói tiếng Anh có bắt đầu bằng chữ D.
Những từ Dung,
Duyên, Danh, Dinh lần lượt bị người bản địa hồn nhiên, thật thà gọi đúng chuẩn
phát âm của họ là Đung, Đuyên, Đanh, Đinh. Và hẳn nhiên, không ai dễ chịu khi
cái tên cha sinh mẹ đẻ bị biến thiên một cách vô lý như thế.
Cho nên mới nảy
ra khuynh hướng người Việt định cư tại các nước nói tiếng Anh có các tên bắt
đầu bằng chữ D - Việt nhất loạt đổi thành Dz (nghĩa là những Dung, Duyên, Danh,
Dinh lần lượt thành Dzung, Dzuyên, Dzanh, Dzinh). Một số người khao khát quốc
tế hóa hơn đổi luôn thành Y cho chắc ăn.
Tuy vậy, một
vài người nói tiếng Anh nhưng có trình độ và hiểu biết về văn hóa phát âm tiếng
Việt, họ hiểu Dung, Duyên, Danh, Dinh không thể “khiếm nhã” mà đọc thành Đung,
Đuyên, Đanh, Đinh mà phải là Yung, Yuyên, Yanh, Yinh.
Cụ thể, họ phát
âm D như Ðờ-Yờ. Ðờ-Yờ đọc nhanh chính là Dz. Tất nhiên “D” - phát âm theo kiểu
ta dung dị hơn nhiều so với chữ “Dz” ra đời một cách bất đắc dĩ kia nhưng trong
trường hợp bất khả kháng, đó là lựa chọn lý tưởng nhất.
Về Hồ Dzếnh -
theo Wikipedia, tên thật của ông là Hà Triệu Anh, người gốc Quảng Đông. Nếu
phát âm theo giọng Quảng Đông thì sẽ là Hồi-Tsìu-Díng, thu gọn lại là Hồi-Díng.
Có lẽ do lo sợ khi phiên âm sang tiếng Việt hai tiếng Hồi-Díng nghe không được
hay lắm nên ông đã ghi là Hồ Dzếnh”. Ngờ rằng cái tên “Hồ Dzếnh” cũng là để ăn
nhập với sự nghiệp làm báo và sáng tác sôi nổi hành thông từ Bắc vào Nam của
ông.
Còn nghệ danh
của nghệ nhân Trương Dzũ Kha thì có lẽ có hai cách giải thích thế này. Tên thật
của ông là Trương Vũ Kha, từ Vũ trong tiếng Hoa ghi là “wǔ” đọc na ná “Dzũ”,
hoặc do cách phát âm địa phương miền Nam, “Vũ” đọc thành “Dzũ” là đương nhiên.
Ý kiến người
viết thiên về giả thuyết này hơn và cho rằng, ông Trương Dzũ Kha nhân tiện đặt
luôn cho mình một từ độc đáo trong bút danh. Còn với những trường hợp người
Việt định cư ở các nước nói tiếng Anh, họ có tên bắt đầu bằng chữ D-Việt đổi
thành Dz là chuyện thường ngày.
Như vậy, những
tên người có sự xuất hiện của chữ “Dz” nghe có vẻ điệu đàng nhưng ý nghĩa bắt
đầu từ nguyên do nhất định. Người viết hi vọng rằng, trong tương lai chúng ta
có cơ hội đọc được những bài viết lý giải khác có lý hơn và tìm ra được ngọn
nguồn của chữ “Dz” trong từ đệm của các tên tuổi lớn như nhạc sĩ Dzoãn Mẫn hay
Nghệ nhân dân gian, chuyên gia ẩm thực Nguyễn Dzoãn Cẩm Vân.
VĂN HÓA NGÔN NGỮ
Nhận xét
Đăng nhận xét