MẶT NGHỆT NHƯ NGỔNG
MẶT NGHỆT NHƯ NGỔNG
Có kẻ quen thói tháu cáy đồ của người khác bị bắt quả tang, hắn giả vờ “nghệt ra như ngỗng...” rồi lắp bắp: “Xin lỗi, tôi cầm nhầm”.
Người vùng đồng bằng Bắc Bộ có một
câu ví (xin trích câu nói của cổ nhân, chúng tôi xin lỗi nếu làm phiền quý vị)
“Mặt nghệt như ngỗng...”.
Phải là người nuôi ngỗng và phải
là người tinh tế mới biết được tại sao khi ngỗng ... nó lại “nghệt” ra đến mức
được đưa vào ví von như thế.
Dẫn câu nói này để vận vào một
trường hợp, khi có kẻ quen thói tháu cáy đồ của người khác bị bắt quả tang, hắn
giả vờ “nghệt ra như ngỗng..." rồi lắp bắp: “Xin lỗi, tôi cầm nhầm”.
Nếu không bị bắt quả tang, cầm về
nhà rồi hoặc mang ra nơi tiêu thụ đồ ăn cắp rồi, hắn chẳng bao giờ quay lại xin
lỗi vì cầm nhầm.
Nói thế có thể bạn đọc cho là
“vơ đũa cả nắm” vì trong đời ai chẳng có lúc cầm nhầm.
Xin khẳng định là người viết
không “vơ đũa cả nắm” vì câu trên đã dùng từ “quen thói”, nếu có người sơ ý mà
trót cầm nhầm thì không bao giờ “quen thói” cả.
Thời hiện đại, chuyện “cầm nhầm”
đã được “@ hóa”, không cứ phải là “cầm” trong tay đút vào túi mới là “cầm nhầm”
mà có khi chỉ là “Copy and paste” - nói theo ngôn ngữ Công nghệ Thông tin -
nghĩa là sao chép từ chỗ này “dán” vào chỗ khác nhưng không trích dẫn nguồn sao
chép.
Nếu chỉ sao chép vài từ hay vài
dòng mà quên dẫn nguồn thì có thể thông cảm, có thể xem đó là “cầm nhầm”, còn nếu
hàng chục dòng hay cả trang giấy thì không thể gọi là “sơ suất” được.
Cũng vì thời hiện đại nên một số
người “tai to mặt nhớn” mới nghĩ ra nhiều chiêu độc lạ, vừa chống lưng cho kẻ
“tháu cáy”, vừa để biện minh cho “nhóm lợi ích tháu cáy” của mình, đó là “lỗi
đánh máy”, “lỗi soạn thảo văn bản”, “lỗi phông chữ”,…
Gần đây một vị bên khoa học xã hội,
nghe nói cũng khá “to”, khá “nhớn” mới sáng tạo ra “chiêu” mới.
Đó là việc vị ấy khẳng định người
sao chép công trình của người khác vào luận án tiến sĩ của mình chỉ là do “kỹ
thuật trích dẫn” chứ không phải là “tháu cáy”.
Có phải do gần đây theo dự thảo
chương trình môn học mới sắp được Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố, truyện
"Chí Phèo" của Nam Cao không còn là tác phẩm bắt buộc phải dạy nên
không ít “Chí Phèo” thở phào nhẹ nhõm, cứ việc tung hê những phát ngôn ngô nghê
trước bàn dân thiên hạ mà không sợ người đời cho là “học theo anh Chí”?
Trên thế giới, tham khảo trong từ
điển trực tuyến Merriam-Webster, người ta đã có một định nghĩa chuẩn về “tháu
cáy” (mà một số người quen nói là “đạo văn”).
Theo đó, đạo văn (plagiarize) là
hành động (lược dịch từ Merriam-Webster):
- Ăn cắp và chuyển đổi (ý tưởng
hay từ/cụm từ của người khác) như là của riêng mình;
- Sử dụng (sản phẩm của người
khác) mà không xác nhận (trích dẫn) nguồn tham khảo;…
- Sao chép rất nhiều từ hoặc ý
tưởng từ một nguồn khiến những thứ sao chép trở nên rất có ý nghĩa với công
trình của bạn, dù bạn có xác nhận (trích dẫn) hay không;
Nói cách khác, đạo văn là một
hành động gian lận. Nó liên quan đến cả hai khía cạnh: ăn cắp sức lao động của
người khác và nói dối về sự ăn cắp đó sau này.
(Nguyên văn: Plagiarize means:
- To steal and pass off (the
ideas or words of another) as one's own;
- To use (another's production)
without crediting the source;…
- Copying so many words or ideas
from a source that it makes up the majority of your work, whether you give
credit or not.
In other words, plagiarism is an
act of fraud. It involves both stealing someone else's work and lying about it
afterward). [1]
Như vậy, “sử dụng sản phẩm của một
ai đó mà không công bố nguồn” tức là “ăn cắp”, tức là “tháu cáy”.
Nếu có ai đó bao che cho hiện tượng
mà cả thế giới gọi là “ăn cắp” này thì có thể khẳng định chắc chắn người đó là
đồng lõa với kẻ ăn cắp.
Để tránh “đạo văn”, việc trích dẫn
tài liệu tham khảo là bắt buộc và phải tuân theo những quy tắc đã được quy định
trong các văn bản mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành. [2]
Việc trích dẫn đầy đủ tài liệu
tham khảo giúp người đọc thấy được tác giả đã có sự tôn trọng đối với sản phẩm
trí tuệ của người khác.
Đó cũng chính là lòng tự trọng cần
thiết của người trí thức dù sống tại bất kỳ quốc gia nào, thời đại nào trên
hành tinh này.
Nói đến thông lệ quốc tế, đành
phải nhắc lại một lần nữa:
“Sao chép rất nhiều từ hoặc ý tưởng
từ một nguồn khiến những thứ sao chép trở nên rất có ý nghĩa với công trình của
bạn, dù bạn có xác nhận (trích dẫn) hay không” cũng gọi là “đạo văn”.
Việc sáng tạo ra cụm từ “kỹ thuật
trích dẫn” hình như chỉ có trong khoa học xã hội vì giới khoa học tự nhiên, nhất
là trong các ngành công nghiệp như Điện tử, Chế tạo máy, Xây dựng, Giao thông,…
đã nói đến kỹ thuật là không được có sơ suất, là phải chính xác đến phần mười,
phần trăm milimet.
Nói thế nhưng vừa qua, có một cụm
từ mới lại được dư luận thích thú bàn luận, ấy là chuyện có người “nâng đỡ
không trong sáng” một cô gái ở Thanh Hóa.
Khối người dựa vào đó mà nêu câu
hỏi “Thế nào là nâng đỡ không trong sáng”?
Câu hỏi ấy làm dậy sóng mạng xã
hội, được không ít người trả lời, tựu trung lại có hai nhóm ý kiến:
Thứ nhất “không trong sáng nghĩa là trong dâm”;
Thứ hai “không trong sáng nghĩa là trong tối”.
Về nhóm ý kiến thứ nhất, xin nói
ngay có một từ mắc lỗi chính tả, đây là lỗi mà không ít người gán cho người miền
Bắc, chẳng hạn trên một trang mạng người ta viết thế này:
“Chữ r thì đương nhiên phải phát
âm là "rờ" rồi, nhưng hầu hết người miền Bắc phát âm là "dờ".
Thế nên “người miền Bắc” mới viết
“râm” thành “dâm”!
Nhân nói về “rờ” thành “dờ”,
cũng xin “mua dìu qua mắt ráo sư” về ngôn ngữ chút xíu:
Phát âm “rờ” thành “dờ” có lẽ
chưa phải là đặc sản miền Bắc, tại Hà Nội, vừa qua có nơi còn phát âm “bờ”
thành “tờ”.
Đó là chuyện có ông thuộc diện
“sĩ”, học vị mới là “bác sĩ” (BS) được cấp trên “tự động” biến thành “tiến sĩ”
(TS) ở một bệnh viện giữa lòng thủ đô.
Lý giải cho việc phụ âm “bờ” (B)
biến thành “tờ (T), ông Hoàng Minh Hiền, Trưởng phòng tổ chức Sở Y tế Hà Nội
cho biết:
“Ngày 17/4/2017, Sở Y tế Hà Nội
đã ban hành Quyết định số 476/QĐ-SYT về việc kiện toàn Ban chủ nhiệm các chuyên
khoa đầu ngành năm 2017.
Do sơ xuất trong việc soạn thảo
và rà soát, tại danh sách kèm theo quyết định phòng nghiệp vụ Y sở Y tế đã in
nhầm BS Hà Huy Thắng là TS Hà Huy Thắng.
Ngày 9/8/2017, phòng Nghiệp vụ Y
Sở Y tế Hà Nội đã có tờ trình đính chính lại sai sót trên từ TS Hà Huy Thắng
thành BS Hà Huy Thắng”. [4]
Lý do “sơ suất trong việc soạn
thảo và rà soát” được vận dụng như là liều thuốc vạn năng nhằm biện minh cho bất
kỳ “sơ suất” nào trong công tác quản lý.
Cứ tạm chấp nhận đây là “sơ suất”
của phòng Nghiệp vụ (sở Y tế Hà Nội) nhưng người ta không thể hiểu vì sao sau gần
4 tháng (từ 17/4/2017 đến 9/8/2017) người được nhầm “bờ” thành “tờ” ấy không có
ý kiến gì với cấp trên, đến mức cấp trên phải chủ động sửa “tờ” thành “bờ”?
Có lẽ cũng nên công bằng một tí
bởi ông “tờ sĩ” ấy không “tháu cáy” cái gì, việc “bé cái nhầm” là của trên Sở
chứ không phải do ông “soạn thảo”.
Có điều khi cầm quyết định mà
không biết mình bị “nhầm” từ “bờ sĩ” thành “tờ sĩ” thì kể cũng hơi lạ nhất là
khi ông lại là Giám đốc một bệnh viện!
Xã hội ngày nay có hai loại
“thày” được cả xã hội “săm soi” là “thày giáo” và “thày thuốc”, khi là “thày”
mà nhận vơ cái không phải của mình thì thua cả Chí Phèo bởi Chí Phèo không được
học, không phải là “sĩ”.
Hai câu chuyện nêu trên diễn biến
theo chiều hướng trái ngược nhau, một chuyện là trên bao che cho sự “đạo văn” của
dưới, chuyện còn lại là dưới nhận vơ “văn đạo” của trên.
Xem ra, dẫu người đời có nặng lời
thế nào đi nữa thì các “mo quan”cũng chẳng hề hấn gì, các vụ mà thiên hạ đồn thổi
là “đạo văn” ở Đại học Bách Khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội và nhiều
nơi khác hình như để hơi lâu nên… hóa bùn cả rồi.
Trong trào lưu “mặt mo” của
không ít người mong một đêm biến thành là “sĩ”, chuyện bỏ tiền mua bằng tiến sĩ
của các “trường ma” như Đại học Nam Thái Bình Dương (Hoa Kỳ) hay chui vào lò ấp
để sau vài năm thành “tiến sĩ” không phải là hiếm.
Hiếm là ở chỗ không bỏ tiền,
cũng không chui vào “lò ấp tiến sĩ” mà lại nhận vơ mình là tiến sĩ chỉ vì ở
trên “đánh máy nhầm”, thế thì danh dự để đâu, liêm sỉ để đâu?
Và còn điều này, cố bảo vệ hành
động “đạo văn” của người khác có nên xưng danh là “thày giáo”?
XUÂN DƯƠNG
Tài liệu tham khảo:[1]http://www.plagiarism.org/article/what-is-plagiarism
Nhận xét
Đăng nhận xét