Trong khi Thiệu lo lắng về các âm mưu đảo chính và Tổng thống Ford cùng
các cố vấn của ông chiến đấu với Quốc hội, Tướng Dũng, ban tham mưu và các đơn
vị dã chiến đã hoàn tất các công tác chuẩn bị để phát động Chiến dịch Hồ Chí
Minh. Ngay trước khi cuộc tổng tấn công bắt đầu, Lê Đức Thọ đã đến sở chỉ huy của
Dũng ở Lộc Ninh, sau khi đi từ Hà Nội bằng máy bay, ô tô và xe máy. Ông mang
theo lệnh tấn công cuối cùng, bắt đầu bằng “Tiến tới Thắng lợi Cuối cùng!” Lệnh
xác nhận Dũng là tổng chỉ huy của chiến dịch và bổ nhiệm Ủy viên Bộ Chính trị
Phạm Hùng, một đảng viên Cộng sản cao cấp sinh ra ở miền Nam, làm chính ủy. Trần
Văn Trà và Lê Đức Anh được bổ nhiệm làm phó chỉ huy quân sự cho Dũng. Kế hoạch chiến dịch của Dũng kêu gọi một cuộc tấn công ba mũi nhọn vào
Sài Gòn.Cuộc tấn công chính sẽ diễn ra ở
phía đông và do Quân đoàn IV Bắc Việt chỉ huy, bao gồm các sư đoàn 6, 7 và 341.
Họ sẽ rời khỏi vị trí của mình ở các tỉnh Tây Ninh và Bình Long, phía bắc và
tây bắc Sài Gòn, tiến về phía đông dọc theo chân núi của Cao nguyên Nam Bộ, chiếm
đóng Tỉnh Lâm Đồng, và sau đó tấn công từ đó để chiếm Xuân Lộc, thủ phủ của Tỉnh
Long Khánh và là cứ điểm chính của QLVNCH bảo vệ Sài Gòn dọc theo Đường 1. Để trói
chặt lực lượng QLVNCH trong và xung quanh Sài Gòn để họ không thể tăng viện cho
Xuân Lộc, Lực lượng Chiến thuật 232 mới được thành lập, bao gồm bốn sư đoàn
quân Bắc Việt, sẽ tiến lên từ Đồng bằng và cắt đứt Đường 4. Đồng thời, quân
đoàn III Bắc Việt sẽ tăng cường các cuộc tấn công vào khu vực Tây Ninh để kềm
chân Sư đoàn 25 QLVNCH tại chỗ và chuyển hướng sự chú ý khỏi việc quân Bắc Việt
IV di chuyển về phía đông. Sư đoàn 341 Bắc Việt đã mở cuộc tấn công chính từ phía tây bắc sau một trận
pháo cối, pháo kích và tên lửa 4.000 quả, khiến một phần lớn thành phố bốc cháy
(xem bản đồ 18). Các cuộc tấn công hỗ trợ được thực hiện từ phía bắc-đông bắc
và phía đông bởi các sư đoàn 7 và 6 Bắc Việt. Tấn công bằng xe tăng T-54, Sư
đoàn 341 tiến về phía trung tâm thành phố. Đến rạng sáng ngày hôm sau, quân Bắc
Việt đã chiếm được đồn cảnh sát, khu nhà CIA, và căn cứ biệt động địa phương.
Tuy nhiên, Sư đoàn QLVNCH 18, dưới quyền Chuẩn tướng Lê Minh Đảo, đã chiến đấu
kiên cường, chiến đấu tay đôi trong nhiều trường hợp trong khi tiến hành rút
lui có trật tự vào thành phố, nơi họ thiết lập một phòng tuyến vội vã nhưng chắc
chắn. Một trong những lý do khiến những người lính này chiến đấu rất cừ là vì họ
được chỉ huy một cách khéo léo.Tướng Đảo
tuyên bố một cách thách thức, “Tôi thề sẽ giữ Xuân Lộc. Tôi không quan tâm đối
phương có bao nhiêu sư đoàn tấn công tôi, tôi sẽ đánh bại chúng.”
Ông và các sĩ quan của ông ở lại và chiến đấu cùng với những bịnh lính của
mình, một tình huống không thường thấy trong những thảm họa trước đó ở phía bắc
trong các Quân khu I và II. Ngoài ra, binhlính đã chiến đấu rất cật lực vì họ không phải lo lắng về gia đình mình,
bởi hầu hết thân nhân họ đã được sơ tán đến Sài Gòn trước khi trận chiến chính
bắt đầu. Một yếu tố khác trong thành công ban đầu của trận phòng thủ tại Xuân Lộc
là Sư đoàn 341 quân Bắc Việt, chủ yếu gồm những tân binh, kinh nghiệm non nớt, không
phải là một đơn vị tinh nhuệ. Sáng ngày 10 tháng 4, Trung đoàn 43 QLVNCHđã tiến hành nhiều cuộc phản công liên tiếp
vào quân địch, khiến họ phải thoái lui.Thiếu tướng Lê Trọng An, chỉ huy quân đoàn Bắc Việt, đã ra lệnh tung các
trung đoàn dự bị từ các sư đoàn 6 và 7 vào cuộc chiến, nhưng QLVNCH vẫn kiên
trì giữ vững các vị trí của mình trong và xung quanh Xuân Lộc. Dũng, người đã
quen với việc giành được chiến thắng như chẻ tre không cần chiến đấu, đã rất ấn
tượng với “sự ngoan cường của kẻ thù”. Lúc này Xuân Lộc đã trở thành một đống đổ
nát bốc cháy. Nhiếp ảnh gia tạp chí Time Dirck Halstead đã đưa tin rằng “hầu
như mọi tòa nhà đều bị phá hủy. Những xác chết cháy đen của những bộ đội Bắc Việt
nằm rải rác trên đường phố, nơi rõ ràng là đã diễn ra giao tranh ác liệt trong
từng ngôi nhà không lâu trước đó”. Mặc dù điều kiện bên trong thành phố rất khủng
khiếp, lực lượng VNCH vẫn cố thủ không chịu đầu hàng. Thật không may, họ bị cô
lập, vì quân địch đã chặn đường cao tốc phía tây thành phố, do đó ngăn cản được
quân tiếp viện từ Sài Gòn. Ngày 11 tháng
4, quân Bắc Việt một lần nữa thực hiện một cuộc tấn công dữ dội, đánh vào Trung
đoàn 52 ở phía tây bắc thành phố dọc theo Đường 20 và Trung đoàn 43 cùng Tiểu
đoàn Biệt động quân 82 ở trung tâm thành phố. Bộ Tổng tham mưu, lo sợ rằng quân
Bắc Việt đang tìm cách bao vây Xuân Lộc, đã ra lệnh tung quân từ Củ Chi tấn
công các chốt chặn dọc theo Đường 1 và đã vận chuyển hai tiểu đoàn của Lữ đoàn
Nhảy dù số 1 bằng trực thăng đến một khu vực ngay phía nam Xuân Lộc. Hiện giờ lực
lượng có nhiệm vụ bảo vệ Xuân Lộc, là hơn 25.000 binh sĩ VNCH, chiếm gần một phần
ba số còn lại của Quân lực miền Nam. Với sự hỗ trợ chặt chẽ của Không quân Việt Nam, những người lính của Sư
đoàn 18 bắt đầu giành được ưu thế trong trận chiến. Trung đoàn 43 đã đẩy quân Bắc
Việt ra khỏi trung tâm thành phố, Trung đoàn 52 vẫn giữ nguyên vị trí dọc theo
Đường 20, và Sư đoàn Nhảy dù 1 đang chiến đấu theo hướng nam. Được khích lệ bởi
sức chống trả quyết liệt của quân miền Nam, Tướng Smith đã gửi một thông điệp tới
các Tham mưu trưởng Liên quân, tuyên bố rằng quân miền Nam “đã thắng hiệp một”
của trận chiến Xuân Lộc. Ông ca ngợi “lòng dũng cảm và hăng say của quân đội
Chính phủ Việt Nam” và kết luận rằng thành tích của họ “dường như đã giải quyết
được câu hỏi tạm thời là, ‘Quân đội miền Nam có chiến đấu được không?’” Cả quân miền Nam và Nhà Trắng Ford đều tạm thời được khích lệ bởi sự kiên
cường của Sư đoàn 18 miền Nam tại Xuân Lộc.Trong nhiều tuần, các cố vấn của Ford đã cung cấp cho tổng thống những ước
tính ngày càng bi quan về khả năng sụp đổ hoàn toàn của lực lượng vũ trang Nam
Việt Nam. Đô đốc Gaylor, CINCPAC, đã báo cáo từ Honolulu rằng “Sài Gòn chỉ có
thể cầm cự được vài tuần. . . . Trừ khi Hoa Kỳ can thiệp mạnh mẽ hoặc một sự tạm
dừng có chủ đích của Bắc Việt, nếu không nó sẽ biến mất.” Cuối cùng thì cũng có
tin tốt. Chính quyền hy vọng rằng vì thế tại Xuân Lộc sẽ thuyết phục Quốc hội rằng
Nam Việt Nam có thể xứng đáng được giải cứu, nhưng điều đó đã không xảy ra. Bất
chấp lòng quả cảm của những chiến sĩ VNCH ở Tỉnh Long Khánh, hầu hết các dân biểu
đều cảm thấy như Robert Michael của đảng Cộng hòa Illinois, ông ta đã báo cáo rằng
các cử tri của mình tin rằng tính miễn cưỡng chiến đấu của lực lượng vũ trang
Nam Việt Nam đã chỉ ra rằng Hoa Kỳ “chỉ nên cung cấp viện trợ nhân đạo”. Khi Washington và Sài Gòn theo dõi trận chiến ở tỉnh Long Khánh, Tướng
Dũng, không muốn bị trói buộc trong một trận chiến ở ngoại vi Sài Gòn, đã thúc
giục lực lượng của mình tăng gấp đôi nỗ lực để tiêu diệt lực lượng bảo vệ tại
Xuân Lộc. Ông đã điều động Trung đoàn 95B được hỗ trợ thiết giáp vào trận chiến
chống lại Trung đoàn 52. Đồng thời, ông ra lệnh cho Cụm pháo binh 75 nhắm các
khẩu pháo 130 mm tầm xa của mình vào căn cứ không quân Biên Hòa để giữ chân
Không quân Việt Nam trên mặt đất. Ông ra lệnh cho Quân đoàn II, đang trong quá
trình chiếm Phan Rang, tiếp tục tiến về phía nam dọc theo bờ biển để chiếm Phan
Thiết, sau đó xoay về phía tây để đánh Xuân Lộc nếu miền Nam vẫn giữ được thành
phố Xuân Lộc vào thời điểm họ đến đó. Các trận chiến sau đó đã diễn ra rất ác
liệt ở cả hai bên.Quân đội Nam Việt Nam
đã hoàn thành nhiệm vụ rất tốt, nhưng vào buổi tối ngày 14 tháng 4, khi quân đội
Bắc Việt áp sát quân phòng thủ VNCH, các đơn vị của Sư đoàn 6 Bắc Việt đã lén
lút luồn lách đi bọc qua các vị trí miền Nam và di chuyển xuống Đường 1 hướng về
Trảng Bom trên đường đến Biên Hòa, vốn là chướng ngại vật cuối cùng giữa quân Bắc
Việt và Sài Gòn. Sư đoàn 18 QLVNCH đã chiến đấu anh dũng, nhưng đến ngày 15 tháng 4, quân
số và hỏa lực vượt trội của đối phương đã đảo ngược tình thế. Một nhà phân tích
quân sự phương Tây đã nhận xét: “Giống như chạy đua hai mươi dặm với một thí
sinh chạy một mình hết quãng đường trong khi thí sinh kia chạy tiếp sức bốn người.
Đơn giản là QLVNCH không thể nào giành chiến thắng.” Tướng Đạo buộc phải sơ tán
lực lượng của mình ra khỏi thành phố. Vào ngày 16 tháng 4, trực thăng đã giải cứu
những người sống sót của Trung đoàn 43.Cùng ngày đó, quân Bắc Việt cuối cùng đã đánh bại Trung đoàn 52, lúc này
đã mất 70 phần trăm quân số ban đầu. Quân Bắc Việt đã chiếm Xuân Lộc trong trận
đánh lớn cuối cùng của cuộc chiến. Theo một quan sát viên, quân miền Nam đã chiến
đấu “xuất sắc”, buộc bộ tư lệnh quân Bắc Việt phải sử dụng trận chiến như một
“cối xay thịt”, hy sinh các đơn vị của mình để tiêu diệt lực lượng QLVNCH không
thể thay thế. Sư đoàn 18 đã cầm cự trong ba tuần trước muôn vàn khó khăn, phá hủy
37 xe tăng địch và giết hơn 5.000 kẻ thù. Nếu phần còn lại của quân miền Nam
cũng chiến đấu kiên cường và quả cảm như Sư đoàn 18, thì kết quả của cuộc chiến
có thể đã khác hẳn. Sự sụp đổ của Xuân Lộc đã giáng một đòn chí mạng vào yêu cầu viện trợ bổ
sung của Tổng thống Ford. Khi lời điều trần của các thành viên trong chính quyền
Mỹ không thuyết phục được Quốc hội hành động, Ford đã lên tiếng công kích. Vào
ngày 16 tháng 4, phát biểu trước Hiệp hội Biên tập viên Báo chí Hoa Kỳ, tổng thống
một lần nữa cáo buộc Quốc hội đã từ bỏ nghĩa vụ hỗ trợ miền Nam của Hoa Kỳ. Ông
nói, “Tôi chỉ muốn phát ốm khi vào phút cuối cùng của quý cuối cùng, đất nước
đã không thực hiện nỗ lực đặc biệt đó, một cam kết nhỏ, gói viện trợ bổ sung
cho kinh tế và quân sự” cần thiết để tránh được “tình hình bi thảm này”. Những
bình luận như vậy không giúp ích gì cho sứ mệnh của Ford, vì chúng khơi dậy
thêm sự thù địch của Quốc hội về những cam kết “bí mật” được cho là của Nixon
và làm bùng lên cơn thịnh nộ của những người đã kiên quyết phản đối viện trợ
thêm cho Sài Gòn. Vào ngày 16 tháng 4, khi những binh sĩ sống sót sau trận chiến Xuân Lộc
đang được di tản, Nguyễn Tiến Hưng, với tư cách là phái viên cá nhân của Tổng
thống Thiệu, đã đến Washington để biện hộ cho Sài Gòn. Ông mang theo hồ sơ chứa
các lá thư của Nixon và Ford đã hứa sẽ hỗ trợ cho miền Nam Việt Nam. Nhiệm vụ của
ông là tìm cách hoãn cuộc bỏ phiếu về khoản phân bổ bổ sung trong khi ông theo
đuổi một giải pháp thay thế cho dự luật. Ông sẽ kêu gọi Ford vay 3 tỷ đô la mỗi
năm trong ba năm, với lãi suất do Quốc hội quyết định. Trong một lá thư mà Hưng
trình lên Ford, Thiệu nói số tiền này sẽ là “‘khoản vay tự do’, một khoản vay
cho phép chúng tôi tự vệ trước bọn xâm lược và mang lại cho chúng tôi cơ hội hợp
lý để tồn tại như một quốc gia tự do.” Thiệu tin rằng ông vẫn có thể trụ vững
và chống lại Cộng sản ở Đồng bằng sông Cửu Long nếu được đảm bảo tiếp tục nhận
được sự hỗ trợ của Hoa Kỳ. Sau đó, ông thừa nhận rằng Hưng đã được cử đi “để
đóng vai một bộ trưởng nội các trở thành kẻ ăn xin”. Nhưng để ăn xin thì cũng đã quá muộn. Vào ngày 17 tháng 4, yêu cầu viện
trợ của chính quyền đã bị bác bỏ khi Ủy ban Quân vụ Thượng viện bỏ phiếu không
phê duyệt khoản viện trợ bổ sung cho Sài Gòn. Đầu tuần, các thành viên ủy ban
đã gặp Ford để thảo luận về tình hình ở Đông Nam Á. Ford đã viết trong hồi ký của
mình rằng cuộc họp rất căng thẳng và rằng “thông điệp của các Thượng nghị sĩ rất
rõ ràng: hãy rút lui, nhanh chóng”. Jacob Javits, đảng viên Cộng hòa của New
York, nói rằng, “Tôi sẽ đưa cho các vị một khoản tiền lớn để di tản, nhưng
không đưa một xu nào cho viện trợ quân sự”. Mặc dù dự luật vẫn đang được tranh
luận tại các ủy ban khác, nhưng đó là một vấn đề đã chết.Sau đó, Hưng viết rằng mình đã bị choáng váng
váng bởi tin tức về cuộc bỏ phiếu của Ủy ban Quân vụ. Nhiệm vụ của ông đã tan vỡ
vì “không có ai để nói chuyện về Khoản vay Tự do”.
Nhận xét
Đăng nhận xét